Ahmet Adnan Saygun
Ahmet Adnan Saygun Biyografisi
Müzik eğitimcisi olan Saygun, Türk bestecisi olarak olağan batı müziğinde yapıtlar vermiştir.
Nevşehir’den tematik öğretmeni Mahmut Celalettin ile Zeynep Seniha Bayan’ın ilk oğulları olarak 1907 yılında İzmir’de doğdu.
1912 yılında İzmir’deki Hadika-i Subyan İlkokulu‘na başladı.Müzik derslerindeki üstün yeteneği herkesin dikkatini çekiyor ve hoş soprano sesiyle duyduğu şarkıları bir dinleyişte söyleyebiliyordu.
1918 yılında İzmir’de İttihat ve Terakki Lisesi’ne yazıldı ve müzik öğretmeni olan İsmail Zühtü Kuşçuoğlu’nun kurduğu dört sesli koroya katıldı.
Saygun az önce 13 yaşındayken öğretmeninin önerisi üstüne meşhur piyano öğretmeni olan Rossati’den piyano dersleri almaya başladı.
1922’de Macar Tevfik Bey ile çalışmalara başladı, 1923’de Hüseyin Sadettin Arel’den iki ay ahenk dersleri aldı.
1925 yılında Fransız La Grande Encyclopedie’den müzikle ilgili makaleleri çevirerek birkaç ciltlik büyük bir ‘Musiki Lugati’ meydana getirdi.
1926’da İzmir Lisesik atandı.Bundan iki sene sonra Maarif Vekaleti’nin açtığı sınavı kazanarak burslu olarak Paris’e gönderildi.
Paris’te meşhur müzik okulu Schola Cantorum’da Vincent D’Idy, Eugene Borrel, Souberbielle, Amedee Gastoue gibi öğretmenlerin öğrencisi oldu.
İlk yapıtı olan “Divertissement” i 1930’da Paris’te besteledi.
1931 yılında yurduna dönerek Musiki Muallim Mektebi’ne, 1936’da İstanbul Belediye Konservatuarı‘na kontrpuan ve kuram öğretmeni olarak atandı.
1934 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestrası bir yıl boyunca yönetti. CSO şefi olduğu dönemde devlet başkanı Atatürk ‘ün talebiyle, Türkiye’yi ziyaret edecek olan İran Şahı şerefine ilk Türk operası olan op.9 Öz Ata Operasını bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı. Bu opera, Türk Milleti’nin doğuşunu, İran ve Türk milletlerinin kökü uzak tarihe dayanan kardeşliğini açıklama etmekteydi. 1934 yılında tekrar Atatürk’ün talebiyle “Taşbebek” operasını besteledi. Bu operada yeni Cumhuriyet insanının doğuşunu anlattı.
1939’da CHP’nin Müzik Danışmanı ve Halkevleri Müfettişi, bundan bir yıl sonrada Ankara’da “Ses ve Tel Birliği” adlı bir dernek kurdu.
1942’de tamamladığı Yunus Emre Oratoryosu 1946 yılında Ankara’da seslendirildi ve büyük başarı kazandı. En kayda değer eseri kabul edilen bu eser, sonradan Paris’te ve 1958’de Birleşik Milletler kuruluş yıldönümü vesilesiyle New York ‘ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski yönetiminde seslendirilmiştir. Bu eserle Saygun, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı’nın Dervişler Caddesi’nde bugün Anafartalar Caddesi Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve Amerika’ya, Bievrileceği 5 ayrı dile taşımış oluyordu.
1946 yılında Ankara Devlet Konservatuarı kompozisyon ve modal müzik öğretmenliğine atandı.
Sanatçının başarıları üzerine 1948’de İnönü Armağanı, 1949’da Fransa Ulusal Eğitim Bakanlığın’ca Akademik Nişan, 1950’de Akademi Madalya’sı, 1951’de İtalya Hükümetince, 1.Nişan ve Milletlerarası Müzik Sosyetesi‘nden Sibelius Bestecilik madalyası verildi.
1971’de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde ilk Devlet Sanatçısı unvanı Adnan Saygun’a verilmiştir. 1981’de Atatürk Sanat Armağanı ve 1985’te “Sanatkâr Profesör” unvanı verildi.
Türk Beşleri arasında bulunan Adnan Saygun, Türk ırk ve sanat müziklerinin etkilerini içeren yapıtlarında romantik estetiğe yan kaldı.(Türk beşlerindekiler: Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses)
Bir konser için Ankara’ya gelen ve sonradan Nilüfer adını alan Budapşete Bayan Orkestrası üyelerinden Macar asıllı Irén Szalai ile 1940 yılında evlenmiştir, çiftin çocuğu olmamıştır.
6 Ocak 1991 tarihinde istanbul’da hayatını kaybetti.
Kitapları:
1936 – Türk Irk Musıkisinde Pentatonizm,
1937 – Gençliğe Şarkılar: Halkevi ve Mektepler için,
1937 – Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Bir Takım Malumat,
1938 – Millet Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon,
1940 – Halkevlerinde Musıki,
1945 – Yalan (Sanat Konuşmaları),
1955 – Lise Müzik Kitabı I-II-III (Halil Badi Yönetken ile birlikte),
1952 – Karacaoğlan(Yeni Bilgiler-Bir Rivayet-Melodiler), Ankara, Ses ve Tel Birliği,
1958 – Musıki Temel Bilgisi I – 1958,.II – 1962,.III –1964,.IV –1966.
1960 – Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması,
1967 – Toplu Solfej,I – 1967, II – 1968.
1967 – Töresel Musıki,
1976 – Bela Bartok’s Folk Music Research in Turkey, Budapeşte, Akádemiai Kiadó,
1982 – Atatürk ve Musıki: O’nunla Birlikte, O’ndan Sonradan
Eserleri:
1930 – Divertimento
1931 – Suit
1932 – Ağıtlar
1933 – Sezişler
1933 – Manastır Türküsü
1933 – Kızılırmak Türküsü
1933 – Çoban Armağanı
1933 – Klarnet, Saksafon, piyano ve dövme çalgılar için müzik
1934 – Özsoy
1934 (Orkestra düzenlemesi 1944) – İnci’nin Kitabı
1934 – Taşbebek
1935 – Sonat
1934 – Büyü Raksı
1936 – Suit
1936 – Suit
1938 – Sonatina
1940 – Masal
1943 – Bir Orman Masalı
1939 – Dağlardan Ovalardan
1941 – Eski Üslupta Kantat
1938 – Sonatina
1941 – Geçen Dakikalarım
1943 – Bir Parça keklik
1945 – Üç türkü
1943 – Halay
1945 – Anadolu’dan
1942 – Yunus Emre
1942 – 1. kuartet
1952 – Kerem
1953 – 1. Senfoni
1958 – 2. Senfoni
1954 – Partita
1955 – Üç ballad
1955 – Demet
1958 – 1. Piyano Konçertosu
1957 – 2. Kuartet
1961 – Partita
1966 – Trio
1964 – Aksas Tartılar Üstüne 10 Etüt
1960 – 3. Senfoni
1967 – Töresel Musiki
1968 – 10 ahali türküsü
1935 – Duyuşlar
1966 – 3. Kuartet
1967 – Keman Konçertosu
1967 – Aksak Tartılar Üzerine 12 Prelüd
1968 – Nefesli Çalgılar Beşlisi
1967 – Aksak Tartılar Üzerine 15 Parça
1977 – Dört Lied
1970 – Dictum
1971 – Üç Prelüd
1956 – Minik Şeyler
1973 – Köroğlu
1974 – 4. Senfoni
1975 – Ağıtlar II
1975 – Trio
1975 – Ballad
1975 – Ayin Raksı
1976 – Aksak Tartılar Üstüne 10 Eskiz
1977 – Viyola Konçertosu
1977 – İnsan Üzerine Deyişler I
1977 – İnsan Üstüne Deyişler II
1978 – Oda Konçertosu
1983 – İnsan Üzerine Deyişler III
1978 – İnsan Üzerine Deyişler 4
1970 – Gılgameş
1979 – İnsan Üstüne Deyişler 5
1981 – Atatürk’e ve Anadolu’ya Epope
1983 – Dört Arp İçin Üç Türkü
1984 – İnsan Üstüne Deyişler 6
1985 – 5.Senfoni
1985 – 2. piyano Konçertosu
1985 – Orkestra için Çeşitlemeler
1986 – Poem
1987 – Viyolonsel Konçertosu
1989 – Kumru Efsanesi
