Celal Talabani

Celal Talabani Biyografisi

Saddam Hüseyin‘nin devrilmesinden sonra Irak Devlet Başkanı seçilen, Kürt haklarının savunucularından olan Talabani, bununla beraber birincil Kürt devlet başkanıdır.
Celal Talabani, 12 Kasım 1933‘te Irak’da doğdu. Eğitim hayatına Koya’da başlayan Talabani, daha sonra liseyi Erbil ve Kerkük’de okudu. 1946 yılında az önce 13 yaşındayken Kürt öğrencilerin oluşturduğu gizli bir derneğe üyeydi. Ardındaki Kürdistan Demokratik Partisi‘nin öğrenci birliğine girdi ve 18 yaşına geldiğinde partinin merkez komitesine atandı. Siyasi olarak etkin bir posizyonda olduğundan hukuk eğitimine devam edemedi. 1953 yılında okula geri dönmesine izin verildi oysa Kürdistan Öğrenci Birliği’nin Öğrenci Birliği’nde Genel Sekreter olarak tahsis almasına izin verildi. Okul hayatı boyunca “Khabat” ve “Kürdistan” adlı iki yayında editörlük yaptı.

Irak yönetimine karşısında mücadelede faal bir rol oynayan Talabani, 1961 yılında Abdülkerim Kasım Hükümeti’ne karşısında Kürt ayaklanmasına katılmıştı. 1963 yılında Kasım’ın devrilmesinden daha sonra Abdülselim Arif‘in kurduğu hükümette Kürt delegasyonuna başkanlık etti.

1975 yılında Kürdistan Demokratik Partisi’nin lideri Mustafa Barzani ile aralarında görünüm ayrılıkları çıkması nedeniyle partiden ayrılanların kurduğu ve 1966 yılında merkezi hükümet ile anlaşıp partiye askeri bir darbe düzenlemiş olan, İbrahim Ahmet‘in önderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi Siyasi Bürosu‘na katıldı.

Celal Talabani, 1975 yılında Kürdistan Yurtseverler Birliği‘ni kurmasının ardından hükümete aleyhinde silahlı eylemlere başladı. 1988 yılında Irak hükümeti ile olan çatışmalarda, hükümetin kimyasal silah kullanması ile ağır bir mağlubiyet aldı. Bu yenilgiden daha sonra Irak’ı terkederek İran’a sığındı.

1991 yılında Körfez Savaşı dolayısıyla Celal Talabani ile Kürdistan Demokratik Partisi’nin lideri Mesut Barzani arasında mücadeleler arttı. Kuzey Irak’da batılı güçlerin araya girmesi ile iki parti aralarında mütareke duyuru edilmiş ve 1992 yılında yapılan seçimlerle koalisyona gidilmişti. Fakat Kürdistan Demokratik Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği arasındaki anlaşmazlık 1994 yılında baştan ortaya çıktı. İki parti arasındaki anlaşmazlık silahlı çatışmalara ve iç savaşa niçin oldu. Barzani ve Talabani, Kuzey Irak için iki lider konumundalardı. 22 Ağustos 1996‘da Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin İran ile anlaşması tehlikesine karşısında Mesut Barzani, Bağdat rejimi ile yakınlaştı. Aynı yıl 31 Ağustos‘da iki partinin iki taraflı yönetim merkezi olan Erbil‘e giren Irak birlikleri şehri Barzani’ye teslim ettiler. İngiltere ve Amerika’nın araya girmesiyle Washington’da yapılan görüşmeler sonucunda Talabani ile Barzani aralarında mütareke bildiri edildi. Bu anlaşma 4 Ekim 2002‘de tekarlandı. Irak parlamentosu Talabani ile Kürtler arasında çatışmaların yasaklanmasını öngören bir yasa çıkarılmasını önerdi.

Amerika Birleşik Devletleri‘nin Bağdat’a girip Saddam Hüseyin’i devirmesinden sonra Celal Talabani, Irak Geçici Hükümet Konseyi Üyesi seçildi. Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesi Talabani’nin siyasi hayatı için bir dönüm noktasıydı. 2003 yılında Amerika’nın Bağdat’ı işgalinden kısa bir zaman önce Talabani ile Barzani arasındaki uyuşmazlık bir yanlamasına bırakılarak ittifak oluşturuldu. 15 Nisan 2003‘te Irak baştan sona koalisyon güçlerinin eline geçti.

Celal Talabani, 22 Nisan 2006‘da Irak’da yeni anayasa aşağı yapılan ilk seçimlerde Irak Devlet Başkanı seçildi. Seçimlerde Kürt listesinin başında bulunan Talabani, evli ve iki çocuk babası.

Celal Talabani 18 Aralık 2012 tarihinde felç geçirdi ve sonunda komada olduğu rapor edilerek Bağdat’ta yoğun bakıma alındı. 20 Aralık 2012 tarihinde tedavi için Almanya’ya dışarı giden Celal Talabani 19 Temmuz 2014 tarihinde tedavisinin ardındaki 18 ay sonra Irak’a geri döndü. sonradan çare için Avusturya’ya dışarı giden Talabani 2016 yılında Kuzey Irak’a geri dönmüştür.

sırası gelmişken cumhurbaşkanlığı süresi bittiğinde 24 Temmuz 2014 tarihinde yapılan seçimle yerine Irak Cumhurbaşkanı olarak Fuad Günahsız seçilmiştir.

Celal Talabani, 3 Ekim 2017 tarihinde tedavi gördüğü Almanya, Berlin‘de 84 yaşında öldü.