Emiliano Zapata

Emiliano Zapata Biyografisi

Emiliano Zapata Salazar, 8 Ağustos 1879 – 10 Nisan 1919 yılları arasında yaşadı ve 1910 yılında patlak veren Meksika devriminde, kurduğu ve yönettiği Güney Kurtuluş Ordusu ile birlikte başkan Porfirio Diaz‘a aleyhinde bahşedilen mücadelenin önderi oldu.

Gabriel Zapata ve Cleofas Salazar’ın on çocuğundan dokuzuncusu olarak, Anenecuicilo köyünde dünyaya geldi. 17 yaşına geldiğinde babasını kaybetti ve ailesine görmek zorunda kaldı. Bu sıralarda Meksika Porfirio Diaz göre diktatörlükle yönetilmekteydi. Zapata’nın ailesi, Anenecuilco köyündeki böylece çok aile gibi zengin olmamasına ve her an büyük bir yoksullukla karşısında karşıya kalma tehlikelerine rağmen, diktatörlük yönetimine boyun eğmeyerek topraklarını korumaya devam etti. Zapata, abartılı ve varlıklı görünümü ile her nekadar toprak sahiplerine yakın bir izlenim uyandırsa da, köyünde saygı duyulan ve hayranlık beslenen biri haline geldi. Bu durum onu, otuz yaşına geldiğinde yaşadığı köyün koruma komitesinin lideri yaptı. Bu göreve gelişinden bir yıl sonrada Meksika devrimi gerçekleşti.

Zaman içinde yaşadığı köyün lideri olmaya başlayan Zapata, çiftçilerin hakları için çaba vermeye başladı. Dostane yollarla toprakları köylülere yeniden paylaştırmak istedi lakin bu konuyla ilgili yıllar süren çabalarının yanıtselesini silahlanarak sürdürmeye karar verdi.

1910 yılına gelindiğinde diktatör Porfirio Diaz iktidarı, Francisco I. Madero‘nun adaylığıyla tehdit edilmeye başladı. Zapata, ülkedeki düzenin değişmesi için hakiki bir fırsat olarak görülen Modero ile bakımlı bir ittifak kurdu. Bu yıllarda ülkedeki rahatsızlık gerilla gruplarının kurulmasını tetikleyecek noktaya geldi. Zapata da Morelos’ta kurduğu Ejército Libertador del Sur” un komutanlığını üstlendi. Mayıs 1911‘de, Pancho Villa ve isyancı köylülerin desteği ile Diaz yönetimi yıkıldı.

Francisco I. Madero’nun yönetiminde bazı yeni toprak reformları yapıldı ama bu reformlar ve icraatlar Zapata’yı memnuniyet etmedi. İkili arasındaki ittifak 1911 yılında en ince ayrıntısına kadar sona erdi. Bu ittifakın bitmesiyle Zapata, Meksika’nın en radikal reform planı olan “Plan de Ayala“yı yaptığı güneybatı Puebla‘daki dağlara yerleşti.

Oaxaca‘lı bir anarşist olan Ricardo Flores Magon‘dan etkilenen Zapata, öncelikle “toprak ve özgür” sloganını dile getirdi fakat, Zapata’yı anarşizm yanlısı olma ile, sonradan kurduğu ordunun komutanlarından biri olan, Otilio Montano Sanchez adlı bir öğretmen tanıştırdı. Zapata sonra “Zapatista“ları Madero’ya aleyhinde olan devrimci bir grup olarak duyuru etti. Kurduğu özgür ordusunu harekete geçiren Zapata, eski bir Madero yanlısı olan Pascual Orozco ve Amerika sınırı yakınlarında yaşayan Emiliano Vazquez Gomez ile bir ittifak kurdu. Sınıra yakın yaşayan Gomez baştan sona ordusunun silah ihtiyacını karşılayabildi. Durumu öğrenen Madero, Zapata’yı silahsızlanması konusunda uyardı ancak Zapata insanların haklarının hemencecik verilmemesi durumunda silahlı mücadeleyi sürdüreceğini söyledi. daha sonra Madero göre görevlendirilen o kadar fazla komutanın ikna çabaları da yetersiz kaldı.

1913 yılında Madero’nun Victoriano Huerta kadar öldürülmesiyle, Zapata’nın ordusuna olan yardım daha da arttı ve kuzeyde Pancho Villa’nın önderliğindeki Villistas grubunun kurulmasına yol açtı. Huerta hapisanedeyken bir Zapatista’nın anlattığı Zapata’nın büyük devrim planına hararetle karşı çıktı.

Huerta’nın bu yaklaşımı sonra, Venustiano Carranza adındaki meşrutiyetçi bir lider kadar bertaraf edildi. Bunun ardındaki da yeni yönetimi vermek için bir kongre toplandı. Zapata, katılımcıların hiçbiri seçilerek gelmediği için bu kongreye katılmayı reddetti, oysa incelenmesi ve değerlendirilmesi için “Plan de Ayala” kongreye gönderildi. sonradan kendisini başkan ilan eden Carranza, Zapata’nın başına koyduğu ödülle, Zapatista’ları kendi içinde bölmeye çalıştı. Bu planlarıyla Zapata’yı alt edemeyen Carranza, Zapata’yı hemfikir olmak için çağırdığı görüşmede kurduğu pusuyla 10 Nisan 1919‘da öldürdü. Zapata’nı ölümünde daha sonra yavaşça dağılmaya başlayan Zapatista’ların bir çoğu, sonra orduda ve yönetimde yer aldılar.

Zapata, ölümünden sonradan da, ülkesinin en manâlı halk kahramanı olarak anılmaya devam etti. Zapata’nın planladığı devrimin birincil kıvılcımlarının parladığı Chiapas‘ta, çoğu cadde, sokak ve ilçe adı Emiliano Zapata olarak değiştirildi.