Hikmet Onat
Hikmet Onat Biyografisi
Izlenimci akımın Türkiye’deki temsilcilerindendir. Boğaziçi’nden yaptığı manzaralarıyla ünlüdür.
Hikmet Onat, 1882 yılında İstanbul’da doğmuştur. Başlıca adı Ahmet Hikmet’dir. Babası, deniz binbaşısı Kanlıcalı Murat Bey’dir. İlk eğitimini bitirdikten daha sonra babasının isteği üzerine girdiği Heybeliada Deniz Harp Okulundan 1903 yılında mezun oldu. Bir süre güverte subayı olarak görev yaptı. İlk görevine Heybetnüma talim gemisinde başladı ve burada üsteğmen oldu(1903).
Hikmet Onat, bahriye subayı olarak mezun olduktan sonra da Bahriye Mektebi’nden arkadaşı Ruhi Bey’in haber vermesi üzerine Sanayi-i Nefise-i Olağanüstü’ye (Güzel Sanatlar Akademisi) kaydoldu. 1905 yılında İstanbul Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Ruhi Arel ile birlikte Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’nde resim derslerine devam etti. Bahriye fotoğrafçısı Ali Sami Bey‘in yanına çalışan Hikmet Onat, Sonra sırasıyla Saadet (1904), Nimet Huda (1906) ve Merkez Sefinesine (1907), Aziziye açığına (1907), Filyos Liman reisliğine (1908) getirildi. Bu dönemde Sanayi-i Nefise Mektebi’ne (Hoş Sanatlar Akademisi) devam edeceğinden kendi arzusu ile kadro dışı bırakıldı. İstifa ederek Bahriye’den ayrıldı (1908).
1908 yılında Bahriye’den ayrılarak İstanbul Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi). Burada Osman Hamdi Bey ve Salvatore Valeri’nin öğrencisi oldu.
1908 yılında Osmanlı Ressamlar Cemiyeti ve Hoş Sanatlar Birliği’nin kurucuları aralarında yer alarak sergilerine katıldı. 1910 yılında mezuniyetinden daha sonra açılan Avrupa sınavlarını kazandı, burslu olarak Paris’e gitti. Paris Hoş Sanatlar Akademisi’nde Fernand Cormon Atölyesi’nde dört yıl çalıştı. I. Dünya Savaşı‘nın çıkması üzerine yurda döndü ve Mekteb-i Sultani’de (Galatasaray Lisesi) fotoğraf öğretmenliği görevine başladı. Müdür Halil Ethem’in isteği üzerine Sanayi-i Nefise Mektebi’ne geçti. Varnia Zarzecki’nin yerine hazırlık sınıfı hocalığına, peşinde da atölye şefliğine atandı. 1 Mayıs 1949’da, 65 yaşında emekli oluncaya kadar bu kurumda hocalık yaptı.
1914-1918 yılları aralarında, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın desteklediği Şişli Atölyesi’nde diğer 1914 kuşağı sanatçıları gibi savaş ve asker konularında resimler yaptı. 1917 yılında 1. Dünya Savaşı esnasında ulusal duygularla biraya gelen 1914 kuşağı sanatçılarıyla birlikte Şişli Atölyesi’nde savaş temalı resimler yapmıştır. Atölyede İbrahim Çallı, Nazmi Ziya, Avni Lifij, Namık İsmail ile birlikte çalıştı.
1922 yılında Hoş Sanatlar Cemiyeti’ne kurucu aza olarak katıldı. 1939 yılında Halkevleri aracılığıyla düzenlenen “Yurt Gezileri”nde Bursa’ya gitti. Yapıtları Devlet Resim ve Heykel Sergileri’nde yer aldı. 1973 ve 1974 yıllarında defalarca çalışmaları ödüle değer görüldü.
Hikmet Onat, evli idi ve Süheyla adında kızı ve Edip adında oğlu vardı.
Hikmet Onat, 13 Mart 1977 tarihinde İstanbul’da 95 yaşında ölmüştür.
Reel bir İstanbul tutkunu olan Hikmet Onat, kentin çeşitli yerlerinden özellikle de Boğaziçi kıyılarından empresyonist üslupla betimlediği İstanbul manzaraları ile tanındı. Boğazın ışıklandırılmış suları, geniş ve enerjik fırça vuruşlarıyla, aydınlık renk lekeleriyle tuvallerine yansıdı.
Hikmet Onat, Tekneler tablosu – 1961
Hikmet Onat, akademik/izlenimci geleneğe yan kaldı. Akademik, alışılmış dönem sonrasında gözlem ön plana çıktı, doğa gönüllüleri ile birlikte figürlü kompozisyonlara yöneldi. Özellikle Cumhuriyet’in birincil yıllarında ulusal duyguları yansıtan konulara tartma verdi. Resimlerinde, gün ışığının izleri açıklı koyulu renk tuşlarıyla belirir, İstanbul’un çeşitli görüntülerinin, bilhassa kıyılar, mavnalar, suyun yansımaları, çırpıntıları gibi doğa deniz ilişkisinin ön planda olduğu manzaralarında kalın bir boya katmanı ile oluşturulmuş tuşlamalar göze çarpar.
Yakın plan çalışmalarına, ince bir doğa gözlemi ve sevgisi yansır. Kanlıca, Bebek, Haliç, Çengelköy, Üsküdar, Kabataş gibi İstanbul’un farklı alanlara yönlendirilmiş yörelerinden gerçekleştirdiği manzaralarında İstanbul sevgisini öne çıkartır. Realist resimler yapma isteğine karşın yaşamın katı yanlarını kullanmak istemedi. Keyifli, mutluluk doymuş, parlak manzaralara yöneldi, izlenimci olmadığını vurgulamasına karşın, dışarıya resimler yaptı, izlenimci palete bağlı kaldı.
Hikmet Onat’ın bir dizi çalışması da, Topkapı Sarayı’nın çeşitli mekanlarından yaptığı resimlerdir. Saray’ın kapalı bölümlerine özel izinle girerek çoğu odayı, belgeci bir tutumla betimlemiştir. Eserleri Fotoğraf ve Heykel Müzesi ile özel koleksiyonlarda yer alan sanatçının yapıtları şunlardır: “Kandilli Sırtlarından”, “Siperde Mektup Okuyan Askerler”, “Savaşa Giderken Veda”, “Kabataş’tan Görüntü”, “Dikiş Diken Bayan”, “Derede Sandal”, “Salacak”, “Topkapı Sarayı”, “Kıyıda Gemi” vb.
