Hüsamettin Bozok
Hüsamettin Bozok Biyografisi
Yeditepe dergisi ve Yeditepe yayınlarının kurucusu olan Bozok, tiyatro üzerine denemeleriyle uyarı çekti.
Hüsamettin Bozok, 20 Şubat 1916 tarihinde, İstanbul‘da doğmuştur. Bütün adı Mehmet Hüsamettin Bozok’dur. 1934 yılında ortaöğrenimini Pertevniyal Lisesi‘nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nden F.K.M. sertifikası ile mezun oldu.
1936-1940 yılları arasında Yeni Adam dergisinde yazı işleri müdür yardımcılığı yaptı.
Hüsamettin Bozok, üniversiteden mezun olduktan, bilhassa tiyatro üzerine denemeleriyle tanındı. bu arada Posta’da ekonomi muhabirliği yaptı, daha sonra bir vakit Sarıyer Ortaokulu’nda matematik (1941-1943) ve Haydarpaşa Lisesi’nde kimya öğretmenliği (1945-1947) yaptı. İskit Yayınları’nın Aylık Ansiklopedisi’nde idare (1947-51) yaptı. Monografi özelliğinde iki kitap yayınladı: “Emile Zola” (1940) ve dünya edebiyatından yedi yazarı incelediği “Portreler” (1941).
1930’lu yıllarda dönemin farklı alanlara yönlendirilmiş dergilerinde yayımlanan çeviri ve eleştirileriyle ilgi çekti. Hüsamettin Bozok’un birincil yazısı, 1936 yılında İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun “Yeni Adam” dergisinde yayımlandı. Uzun vakit burada çalışan Bozok, derginin yazı işlerini yönetti.
Değişik dergilerde 1940 kuşağı yazarları ile birlikte edebiyat ve sanat konularında incelemeleri yayımlanan Bozok, Meydan Larousse’un ve 1950-1984 Cumhuriyet Ansiklopedisi’nin tiyatro ve opera maddelerini yazdı. “Emile Zola (1940)” ve “Portreler (1941)” kitaplarını yayımlandı.
Hüsamettin Bozok, deneme, tenkit, tanıtı türlerindeki yazılarını Servet-i Fünun-Uyanış, Ses (1938), Sokak, İnsan, Küllük, Yeni Edebiyat, Yürüyüş, Pınar, Istif (1941-1946), Aylık Ansiklopedi (1946-1952), Yeditepe (1950) dergilerinde yayımladı.
1950’de Yeditepe adlı edebiyat dergisini çıkardı; ismi bu dergi ile özdeşleşti. 1950’den 1984 yılına dek Yeditepe Dergisini çıkaran Bozok, Yeditepe Yayınlarını kurdu. 1954’te yılın en hayran eden kitabına verilmek üzere yayınevi adına şiir armağanı koydu. Hediye, 13 sene boyunca dağıtıldı.
1965-1972 yılları aralarında İstanbul Opera ve Balesi Basın Danışmanlığını yapan Bozok, bir vakit de; 1974-1975’te İstanbul Büyük Kasaba Tiyatroları’nın basın danışmanlığını yürüttü. Hüsamettin Bozok, Milletlerarası Sanat Eleştirmenleri Derneği (AICA) ve Uluslararası Edebiyat Eleştirmenleri Derneği (AICL) üyesiydi.
Meydan Larousse’un ve 1950-1984 Cumhuriyet Ansiklopedisi’nin tiyatro ve opera maddelerini yazdı.
Yeditepe dergisi (1 Nisan 1950 – 1974 ,1979 – 84 439 rakam) ve Yeditepe yayınları (250 kitap) Yeditepe Şiir Armağanı’nın (1955-67,1976-84, 20 ödül) kurucusu ve yürütücüsü olan Bozok, 1930’larda değişik dergilerde yayınlanan tercüme ve eleştirilerinin yanı sıra, tiyatro üzerine denemeleriyle ilgi çekti.
Bozok, Yeditepe’yi, “bir sanat magazini” olarak tanımlarken şunları ifade etmişti: “Yeditepe hiçbir vakit okul olmadı ama yüzü Batı’ya dönük, reformcu, avangard bir sanattan yana oldu. Özgürlük bir kürsü gibiydi.”
1997 Burhan Alın Yazısı Basın Hizmet Ödülü ve Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) iftihar ödülünü aldı. PEN‘in kurulduğu yıllardaki birincil üyelerinden olan Hüsamettin Bozok , Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesi ve Haysiyet Basın Kartı sahibiydi.
Hüsamettin Bozok, 29 Ekim 2008 tarihinde Balıkesir, Burhaniye’de 92 yaşında ölmüştür.
Eserleri :
1940 – Emile Zola (inceleme)
1941 – Portreler (tanıtma yazıları)
Aruz ve hece ölçüsüne dayanan eski şiir anlayışının, 1930’lardan sonradan “tasfiye edilmesi”ni yaşamın doğal evrimine bağlayan Bozok, “Realizme Içten” (Yürüyüş, 9 Eylül 1942) adlı, yazısında “inkılapçı realizmin” yeni edebiyat hareketi üzerindeki etkilerini tartışarak, batıya yeni açılan bir ülke sanatının “realizme gel…”, “sembolizme git…”, “fütürizme gelme…” diyemiyeceğini belirtmiştir. Bozok’a göre batı sanatının “tek tüm” olmaması gibi, yeni Türk sanatının da kendi içinde öbür eğilimler taşımasını doğal yerine getirmek gerekir. Çünkü kimi sanat dalları gelenekten yoksundur. Kimileriyse elli, altmış takvim bir geçmişe sahiptir. “Bu bakımdan denilebilir ki, inkılapçı realizmin mazisi yoktur; ama istikbali büyük olacaktır.” Gelişim sürecinin özelliklerini görebilen gözler için yeni edebiyat şu anlamı taşımaktadır: “Tasfiye hareketi realizmin lehine inkişaftadır. Galibiyet de onun olacaktır.”
Hüsamettin Bozok, “Türk Edebiyatında Köylü” (Ses, rakam 4, Eylül 1939), “Nail V. ve Sanat Telakkisi” (Serveti Fünun / Uyanış, 2261- 581/1940) “Hüseyin Rahmi’nin Şahsiyetinde Mücadele Unsuru” (Adımlar, rakam 12, Nisan 1944), “Hüseyin Rahmi Gürpınar” (Yığın, sayı 5, 1 Aralık 1946) gibi incelemelerinde dil, üretim ilişkileri içindeki insan, doğa ve toplum karşısındaki savaşım, ulusallık ve yapı nitelik sorunlarını göz önünde tutarak güncelle tarihsel, bireyselle toplumsal arasındaki bağlamların bilinmesine özen göstermiştir. Bu niteliğiyle yeni edebiyat hareketinin ilk savaşım yıllarındaki yazılarıyla toplumcu realist akıma yandaş eleştirmenlerden biri olarak nitelenebilir.
