Mardiros Mınakyan

Mardiros Mınakyan Biyografisi

Ermeni asıllı Osmanlı tebaası tiyatro oyuncusu ve yönetmenidir.

Mardiros Mınakyan, (Mardiros Manakyan) 1839 yılında İstanbul’da doğmuştur. Hasköy’deki Nersesyan okulunda okudu. Fazla gençken Hasköy Tiyatrosu’nda Ermenice oyunlar oynayan bir amatör topluluğuna katıldı.

Ermeni asıllı Mardiros Mınakyan, tiyatro sanatçısı ve yönetmeni olmanın yanı sıra, Türkiye’de Batılı anlamda tiyatronun gelişmesini karşılayan Osmanlı’daki ilk konservatuvar kurumu olan Darülbedayi‘nin de birincil tiyatro öğretmenlerindendir.

1857 yılında acemi olarak sahneye meydana çıkan Manakyanöğretmenken 1862 yılında Beyoğlu’ndaki Naum Tiyatrosu’ndaki “Aristodem” adlı oyunda Aristodem’in kızı rolünde “Gesira” isimli genç kız rolüne girmiş ve bu vesile ile tiyatro topluluklarına katılmaya başlamıştır.

daha sonra İzmir‘de Vasprogan Tiyatrosu’nda Türkçe ve Ermenice oyunlarda rol aldı. 1864 yılındaki dönüşünde Fransız operetlerinde sahneye çıktı. 1866’da bir zaman oyunculuğa ara vererek evlendi.

Ilk Olarak Ermeni dilindeki oyunlarda rol alan Manakyan, 1866 yılında Kayseri‘ye gidip oradaki Ermeni kız okulunda 2 yıl matematik öğretmenliği yapmış ve İstanbul’a dönüşünde Türk tiyatrosunun kurucularından olan Agop Vartovyan’ın (Güllü Agop) Gedikpaşa Tiyatrosu’na katılmıştır (İstanbul Gedikpaşa’da bulunan tiyatro önceleri yabancıların kendi oyunlarını oynadığı bir yerken, bu koşul 1866’da değiştirilmiş ve ilk Türkş, birçok yerli oyun da ilk kez burada oynanmıştır).

Osmanlı-Rus Savaşı (1877-78) sırasında Edirne’de bir zaman opera ve operetler sahneledi. 1880’de de Tiflis turnesine çıktı.

Mardiros Mınakyan, fiilen Güllü Agop‘un Türkçe oyunları sergileyeceğini duyunca geri dönmüş lakin iki sanatçının birleşimi uzun sürmemiştir. Çünkü tiyatro kapatılmış ve Güllü Agop da saraya alınmıştır. Güllü Agop‘un tiyatrosu kapatılıp saraya alınınca bir vakit Osmanlı Tiyatrosu’nu (Tiyatro-i Osmani) yönetti ama sonra yüretemeyince ayrıldı. 1880 sonrası (Gedikpaşa kapatılıp Şehzadebaşı’nda bir binaya taşınmasından sonradan / kimi kaynaklarda 1882, kimilerinde 1884) Türk tiyatrosunun inşa taşlarından olan Mınakyan Tiyatrosu ya da devlete ait adıyla Osmanlı Dram Kumpanyası olarak kurulan tiyatro topluluğu ise Mardiros Mınakyan tarafından kurulmuştur.

Tanzimat Döneminde batılı anlamda kurulan ilk Türk tiyatrolarından olan Osmanlı Dram Kumpanyası’nda yaklaşık 250 oyun, opera ve operet (toplumsal olayları yergiyle anlatan müzikal oyun) sergilenmiştir. Bir Takım yasaklamalardan dolayı kesintiler olsa da Kumpanya, faaliyetini 1908 yılına kadar sürdürmüştür.

Mardiros Mınakyan, 1908’de, II. Meşrutiyet’cilt sonradan, bir yana eski bir aktör olarak çalışırken, bir yana da Deniz Filosu Cemiyeti Tiyatrosu’nda öğretmenlik etti.

Yıllardan Beri tiyatroyu yöneten Mardiros Manakyan birçok artist yetiştirmenin yanı sıra, tiyatroyu değişik semtlere de yaymış ve Türkçe’ye çevirdiği eserlerle de batılı tiyatronun yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.

1909’da Tasfiye-i Etik Kumpanyası’na katılıp, 1912’de 80 şahsiyet bir topluluk yaratıcı Manakyan’ın benzer yıl iş hayatının 50. yılını doldurması dolayısıyla jübilesi yapılmıştır. Türk tiyatro tarihinde jübilesi yapılan ilk tiyatrocu olma özelliği taşıyan Mardiros Mınakyan, Padişah Mehmet Reşat kadar Maarif Nişanı’yla (kültür sanat alanında üstün galibiyet gösterenlere verilir) da ödüllendirilmiş ve ölene değin tiyatronun gelişimi için çalışmıştır.

1914 yılında Darülbedayi’yi kurması için Fransa’dan ağırlama edilen tiyatro yönetmeni Andre Antoine elemeler yaparken aktör Ahmet Fehim Efendi ile birlikte Mardiros Mınakyan’ı da bu birincil konservatuvara öğretmen olarak aldı. Mardiros Mınakyan, Osmanlı Deniz Filosu Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’nin sanat yönetmenliğini ve bir yanlamasına da Darülbedayi’nin oyunculuk öğretmenliğini yaparken 1916’da sahne hayatından çekildi.

Mardiros Mınakyan, 1920 tarihinde İstanbul’da 81 yaşında ölmüştür.