Refik Erduran

Refik Erduran Biyografisi

Ahmet Refik Erduran, 13 Şubat 1928 tarihinde istanbul’da Üsküdar Salacak’ta doğmuştur. Kökleri Karamanoğulları Beyliği’ne dayanır. Babası Hüsamettin Erduran, Annesi Refika Hanımdır. Leyla (d.1924) adında bir ablası vardı. 4 yaşına değin evde ona bakan Yaşlı bir Fransız katolik dadısı vardı. Dadı her zaman Fransızca konuştuğu için küçüklüğünde Fransızcayı tamamen öğrenmişti. Henüz mektep çağı gelmeden annesinin aleyhinde tarafa gidelim demesi üstüne aile Nişantaşı’na taşınır. 1934 yılında o zamanki adı 15. İlkokul olan Nilüfer Hatun İlkokulu’na başladı.
1938 yılında başladığı Robert Kolej’i bitirdikten daha sonra 1947 sonbaharında Amerika’da Cornell Üniversitesi’nde tiyatro tarihi okudu. Hayranı olduğu Nazım Hikmet‘in cezaevinde hastalandığını ve durumunun kötüleştiğini öğrenince onunla tanışma arzusundan ötürü 1949 yılında Türkiye‘ye döndü

Tuzla’daki Yedek Subay Okulu’nun arkasında askerliğini Kore Savaşı sırasında Türk Tugayı’nda yedek subay olarak yaptı. 1954-1955 aralarında TEF adlı haftalık espri dergisini yönetti. Dergi, 1955’te kapandı. Yayın ve filmcilikle uğraştı. Yayımcılık işlerini Ertem Eğilmez‘e bıraktı, tiyatro yazarlığına yöneldi. Daha çok güldürü ve vodvil türünde oyunlar yazmıştır.

1965’te Abdi İpekçi‘nin teklifi üzerine Milliyet gazetesinde köşe yazarlığına başladı ve 1981 yılına değin aynı gazetede yazarlık yaptı. Ardından Güneş ve Meydan gazeteleri için yazan Refik Erduran, 1985’te En Başarılı Köşe Yazarı Ödülü’nü almayı başardı.

Milliyet, Güneş, Meydan ve Sabahtan’ta köşe yazarlığı yaptı. Devlet Tiyatroları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Büyük Kasaba Tiyatroları’nda ve özel tiyatrolarda 20 dolayında oyunu sahnelendi. Devlet Tiyatroları, İstanbul Şehir Tiyatroları, Gülriz Sururi–Engin Cezzar Tiyatrosu, Ulvi Uraz Tiyatrosu, Haldun Dormen Tiyatrosu, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Kenter Tiyatrosu, Yunus Emre Tiyatrosu, Tiyatro İstanbul, Yeditepe Tiyatrosu gibi topluluklar kadar oyunları sahnelendi.

İlk profesyonel tiyatro eseri Çılgın’yi 1957’de yazmıştır. Ününü ise Bir Kilo Iffet ve Cengiz Han’ın Bisikleti adlı oyunlarıyla yapmıştır.

1986 yılında kısa adı ITI olan Milletlerarası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi’nin başkanı oldu. 1989’da benzer örgütün Helsinki’de yapılan Dünya Kongresi’nde Milletlerarası Yazarlar Komitesi Başkanlığı’na seçildi.

Amerika‘nın Iowa şehrindeki Milletlerarası Yazarlar Atölyesi kadar bir davet alınca Amerika‘ya gitti. Bir yıla yakın Yazarlar Atölyesi’nde bulunduktan sonradan, bazı çalışmalarının televizyon kanallarında değerlendirilmesi amacıyla yedi sekiz sene kalacağı Californiya‘ya yerleşti. Burada Uyruk’in Batı Amerika Haber Bürosu Şefi olarak gazeteciliğini de devam ettirdi.

1985 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti En Başarılı Köşe Yazarı, 1991 yılında Kültür Bakanlığı En Başarılı Oyun Yazarı seçildi. Ramiz ile Jülide oyunuyla 1995 yılı Yunus Emre Yarışması Başarı Ödülü’nü aldı.

Sırp faşistlerine karşısında sembolik direniş göstermek amacıyla 1995 yılında Bosna’ya giderek Kara Kuğular adlı seçkin birliğe katıldı, gördüklerini Milliyet’te dizi olarak yayımlandı. Arkasından Bosnalı Samuraylar başlığıyla kitaplaştırıldı.

Yurt içinde ve dışında sinema, televizyon senaryoları yazdı. Atatürk‘ün toplumu her yerde yapılandırmadaki hızını anlatan Değişim (Değişim) adlı senaryosu TRT tarafından 1992‘de filme çekildi.

Kiraladığı tekneyle kayınbiraderi Nazım Hikmet‘in yurt dışına kaçmasına yardım etmiştir.

Eski karısı Tülay Güngör’ün kızıyla evlendiği için Denizlili avukat Mümtaz Sami Özok göre hakkında şikâyette bulunulan ve mahkeme kararıyla evliliği iptal edilen Refik Erduran, ‘Pınar Bayan’la yurt dışarıya tekrar evleneceğiz’ dedi.

Evlilikleri : Değişik evliliklerinden dört çocuğu var.
1.eşi: 1950 yılında evlendiği ilk eşi Nazım Hikmet‘in kız kardeşi Melda Kalyoncu hanımdır. 5 yıl evli kaldılar. 1955 yılında boşandı. Murat (d.1953) adında bir oğlu vardır.
2.eşi: 1958 yılında gazeteci Leyla Umar ile evlendi. 1960 yılında boşandılar ama beraber yaşamaya devam ettiler. 1977 yılında ayrıldılar.
3.eşi: Tülay Güngör ile 1992 yılında evlendi. 5 sene evli kaldılar. 1997 yılında boşandı.
4.eşi: eski eşi Tülay’ın kızı Pınar (d.1965) ile 1997 yılında evlendi. Ferhat (d.1997) adında bir çocuğu oldu. Kerem ve İpek (d.2002) adında ikiz çocuk sahibi oldu. Bir avukat evliliklerini bitirmek için dava açtı, duruşma sonucunda evliliği 2003 yılında iptal edildi.

7 Ocak 2017 tarihinde Edirne‘de 89 yaşında vefat etti.

Yazdığı Tiyatro Oyunları :
1957 – Çılgın, İstanbul Şehir Halkı Tiyatrosu
1958 – Bir Kilo Iffet
1959 – Cengiz Han’ın Bisikleti
1959 – İp Oyunu
1959 – Karayar Köprüsü
1960 – İkinci Baskı
1961 – Büyük Jüstinyen
1962 – Aman Avcı
1962 – Ayı Masalı
1965 – Direkler Arası Kanto
1965 – Uçurtmanın Zinciri
1966 – Kartal Tekmesi
1967 – Kelepçe
1969 – Turp Suyu
1973 – Canavar Cafer
1980 – Efendimiz Efendimiz
1985 – Bunu Yapan İki Birey
1991 – Tamirci : Ankara Devlet Tiyatrosu
1995 – Ramiz ile Jülide : Büyük Kasaba Oyuncuları
1996 – Eşek Dağın Sevdalısı : Şehir Halkı Oyuncuları
1997 – Halay (oyun) : İstanbul Büyük Kasaba Tiyatrosu
1997 – Seher Vakti : Tiyatro İstanbul
1998 – Yemenimin Uçları : İstanbul Devlet Tiyatrosu
1999 – Bordello
2003 – Bağış (Tülay Erduran ile)
2003 – Seher Vakti
2003 – Sekiz Oyun
2004 – Bahçemdeki Ayı : Ankara Devlet Tiyatrosu
2006 – El Ele : Ankara Devlet Tiyatrosu
2012 – Açıl Kafam Açıl : İstanbul Devlet Tiyatrosu

Kitapları :
1954 – Yağmur Duası
2003 – Domuz
2004 – Er Oyunu
2004 – Kavşak: “Dünyayı Kadınlar Kurtaracak“
2004 – Neşe’nin Şarkıları
2004 – Sabiha (Sabiha Sertel‘in yaşamöyküsü,)
2005 – İblisler, Azizler, Kadınlar (Anı)
2007 – Jetonlar Düştükçe

Filmleri ve Dizileri :
Senaryo :
1992 – Başkalaşım (TV Dizisi)
1988 – Önce Canan (TV Dizisi)
1955 – Gün Doğarken (Sinema Filmi)

Yapımcı :
1988 – Önce Canan (TV Dizisi)

Eser :
2005 – Son Osmanlı (TV Dizisi)
1992 – Metamorfoz (TV Dizisi)
1991 – Karayar Köprüsü (TV Filmi)
1975 – Canavar Cafer (Sinema Filmi)
1955 – Gün Doğarken (Sinema Filmi)