SŞ

Salvador Allende

Salvador Allende Biyografisi

Batı dünyasında özgürlük seçimle işbaşına gelen birincil sosyalist devlet başkanıdır. 4 Kasım 1970 – 11 Eylül 1973 tarihleri aralarında Şili Devlet Başkanı olarak tayin yaptı.

Salvador Allende, 26 Haziran 1908 tarihinde Valparaíso, Şili’de doğmuştur. Zengin bir aileye mensup olan Allende’nin babası Salvador Allende Castro ve annesi Dona Laura Gossens Uribe ‘dir. Eduardo de la Barra Lisesinde öğrenim görürken, Marksist görüşlere aleyhinde ilgi duymaya başladı ve bu konuda kendini geliştirmeye çalıştı. Liseden mezun olduktan daha sonra 1926 yılında Şili Üniversitesinde tıp eğitimi görmeye başladı. Politikaya tıp öğrencisiyken atıldı.

1930 yılına gelindiğinde Allende, popüleritesi ayrıntılarıyla artmış bir öğ Öğrenci Federasyonu başkan yardımcısı oldu. Düşüncelerini burada da söylemekte bir mahsur görmeyen Allende, bundan böyle Carlos Ibanez ‘in aleyhinde yaptığı siyaset yüzünden göze batar biri halindeydi. Bu koşul çok sürmeden sonuçlarını getirdi ve Allende tutuklandı. Okuldan uzaklaştırma da aldı; fakat bunların hiç birisi uzun sürmedi. Çünkü Carlos Ibanez ülkesi bedensel bunalımından ötürü devrildi. Daha açıkçası Temmuz 1931’de Arjantin’e firar etmek zorunda kaldı.

1932 yılında Tıp fakültesinden mezun oldu. Doktorluk diplomasını aldıktan sonradan anotomist-patolog olarak çalışmaya başladı. 1933 yılında birkaç solcuyla birlikte Komünist Parti’nin Marksist alternatifi olarak gördüğü Partido Socialista (Sosyalist Parti) kurucuları aralarında yer aldı. 1937 yılına değin parti içinde öyle fazla öbür görevlerde (alan yöneticiliği, genel sekreter yard. ) bulundu.

Salvador Allende, 1937 yılında milletvekili seçildi. 1938-1940 yılları arasında Sol tabanlı Halk Cephesi Hükümeti’nde) sağlık durumu bakanlığı yaptı. 1943’te Sosyalist Parti genel sekreterliğine getirildi. 1945’te senatör seçildi. 1952, 1958 ve 1964 başkanlık seçimlerine solun karşılıklı Başkan adayı olarak katıldıysa da galibiyet sağlayamadı.

Salvador Allende, 1940 yılında Hortensia Bussi ile evlendi. Isabel Allende Bussi, Beatriz Allende, Carmen Paz Allende adlarında çocukları oldu.

1966-1969 yılları aralarında 3 sene Senato başkanlığının arkasında sol cephenin oluşturduğu Halk Birliği göre dördüncü defa başkan adayı olarak gösterildi. Eylül 1970’te yapılan ve üç adayın katıldığı seçimde Şili tarihinin ilk Marksist başkanı seçildi.

İLGİLİ BİYOGRAFİ :   Sezin Akbaşoğulları

Kurulan Millet Birliği Hükümeti sosyalist içerikli bir politika izledi. Küba ve Çin ile diplomatik ilişki kuran birincil Latin Amerika ülkesi Şili oldu. Öncelikli hedefi, Şili’yi emekçi sınıfının cumhuriyetine dönüştürmekti. Ülkedeki mallara el koyarak eşdeğer paylaşım için kolları sıvadı. Bağlı bunu herkes güzel karşılamadı. Yaptığıyla büyük tepkiler çekmiş hatta tehditler bile almaya başlamıştı. Yoksullar ve muhtaçlara aleyhinde olan ilgisi gün geçtikçe daha da kendini belli ediyordu. Ülke çapında 15 yaşından küçüklere ve emziren annelere jurnal ücretsiz yarım litre süt dağıtılması projesini başlattı. asgari ücretleri saptama ettirip bütün bu ücretlere, ücretin iki katı ve daha fazlası almak kaydıyla zam yaptı. Buna karşılık devlet memurlarının maaşını bir üst sınırda sabitledi. Ülkesinde fakat yabancı işletmeleri satın alarak yerli sermayeye dönüştürdü. Tanıdık Olmayan şirketlerin birçok genellikle Amerikalılara aitti ve bu durum bilhassa bakır madenlerine el konulmasından sonradan, ABD tarafından güzel karşılanmadı.

Ancak bakır mi Latin Amerika ülkelerine sıçraması olasılığı, ABD’yi sıkıntılı etti. ABD idareli ambargosu, Dünya Bankası ve IMF’ nin parasal yardımları kesmesi, Şili ekonomisini açmaza soktu.

Dünya bakır fiyatlarının bilinçli olarak düşürülmesi bu ivmeyi hızlandırdı. Sovyetler Birliği ise Marksizmin sandıktan çıkmasına sıcak bakmadığından, gelişmeler karşısında sessiz kaldı. 1972’de baş belirten tüketim maddeleri sıkıntısı, karaborsayı körükledi; sermaye kaçışı hızlandı. Ekim 1972’de yaşanan bir aylık, kamyon sahipleri grevi ve esnafın kepenk indirmesi yaşamı felce uğrattı. Bütün bu negatif gelişmelere karşın, Mart 1973 genel seçimlerinde Millet Birliği oyların % 45’ini almayı başardı. Parlamentodaki 2/3’lük çoğunluğu yitiren sağ muhalefetin, Allende’yi hukuki yollardan müdahale etme ve erken seçime gitme şansı ortadan kalkmış oldu.

Nisan 1973 ayında Hristiyan Demoktratlar’ın desteğini çekmesinin ardındaki ülke terör saldırıları aleyhinde huzurunu kaybetmeye başladı. Haziran 1973 ayında zırhlı bir birlik darbe girişiminde bulundu ama darbe girişimi bastırıldı. Temmuz 1973 ayında kamyoncular her tarafta greve gitti. Ağustos 1973 ayı sonlarında Allende’ye alt Genelkurmay Başkanı General Pratts’ın istifası, Allende’nin ordu içindeki konumunu sarstı.

İLGİLİ BİYOGRAFİ :   Simay Tokatlı

İstifa eden Genelkurmay Başkanı General Pratts’ın yerine Ağustos 1973’te atanan General Augusto Pinochet, ABD ve CIA’nın desteğinde, 11 Eylül 1973’te, Silahlı Kuvvetler adına Salvador Allende’ye bir muhtıra vererek yönetimden çekilmesini istedi.

Salvador Allende’nin bunu kabul etmemesi üzerine Başkanlık Sarayı’nı kuşatan askerler kadar öldürüldü. Ölümünden önce, Fidel Castro‘nun kendisine hediye ettiği ve elinde tuttuğu AK-47 marka silahla Başkanlık Sarayı’nda korumalarıyla birlikte çatışmalara katıldı.

Salvador Allende, 11 Eylül 1973 tarihinde Santiago, Şili’de 65 yaşında ölmüştür.

Ölümünden sonradan Augusto Pinochet anayasayı geçersiz kılarak askeri bir diktatörlük kurdu. Allende’nin ölümünden sonra Şili ‘de kamulaştırma kapsamında alınan bakır madenlerinin tamamı, ABD‘li şirketlere teslim edildi ve Şili ABD bağımlısı bir devlet haline geldi.

Salvador Allende’nin ölümünden derhal önce radyo’dan yaptığı veda konuşması:

Dostlarım,

Hiç değişkenlik yok oysa, bu sizlere aramak için son fırsatım. Hava Kuvvetleri Magallanes Radyosu’nun vericilerini bombaladı.

Sözlerim sitem yok, hayal kırıklığı taşıyor. Umarım, kendi sözlerine ihanet edenlerin utancı olurlar… Şili’nin askerleri, birer unvandan ibaret başkomutanları, kendi kendini Donanma Komutanı duyuru eden Amiral Merino, daha dün Hükümet’e sadakatini sunan, bugün ise kendini Carabinero’ların (paramiliter polis) başı bildiri eden General Mendoza…

Bu koşullarda, sözlerim yalnızca işçilere: Teslim olmayacağım!

Bu tarihi dönemeçte, halka olan sadakatimin bedelini hayatımla ödeyeceğim. Ve onlara, binlerce Şilili’nin tertemiz vicdanına serptiğimiz tohumların kuruyup gitmeyeceğinden şüphem olmadığını söyleyeceğim.

Güçlüler ve bize üstün gelecekler, ancak toplumsal dönüşümler ne suçla ne de güçle bastırılabilir. Tarih bizimdir, tarihi toplumlar yapar.

Ülkemin emekçileri, adalete olan büyük özleminizin ancak bir sözcüsü olan, Anayasa’ya ve kanunlara bağlı kalacağına söz vermiş bu adama gösterdiğiniz sadakat için teşekkürler. Sizlere seslenebildiğim bu son anda, yaşadıklarımızdan ders çıkartmanızı diliyorum: Yabancı anapara, emperyalizm, gericilikle birlikte Silahlı Kuvvetlerimizin kendi geleneğini bozmasına varan koşulları hazırladılar. Bu geleneğin kurucuları General Schneider ve Komutan Araya da, bugün dıştan aldıkları destekle kendi çıkarlarını ve imtiyazlarını korumaya çalışan benzer sosyal kesimin kurbanlarıdır.

İLGİLİ BİYOGRAFİ :   Serpil Çakmaklı

Esas olarak size sesleniyorum, ülkemin gösterişsiz kadınları, bize inanan köylü kadınlarımız, çocuğunu esirgediğimizi bilen anneler… Size sesleniyorum Şili’nin akıl işçileri kapitalist toplumun avantajlarından bahsedip duran iş örgütleri ve sendikalar tarafından yaratılan kargaşaya karşı çalışmaya devamlı yurtseverler… Size sesleniyorum, ülkemin gençleri, öğrencileri, şarkılarını söyleyenler, bize neşelerini ve mücadele ruhunu verenler… Size sesleniyorum Şili’nin insanları, işçiler, köylüler, aydınlar, zulüm görecekler ülkemizde faşizm saatlerdir iş başında. Harekete geçmesi gerekenlerin sessizliği karşı terörist baskınlar yapıyor, köprüleri havaya uçuruyor, demiryollarını kesiyor, gaz ve petrol borularını imha ediyorlar. Suçludurlar. Tarih onları yargılayacaktır!

Hiç kesin olmama yok fakat Magallanes Radyosu susturulacak. Sakin ve metalik sesim sizlere ulaşamayacak. Sorun yok. Sesimi duymaya devam edeceksiniz. defalarca yanınızda olacağım. En azından, onurlu ve ülkesine vefalı bir adam olarak hatırlanacağım.

Halkım kendini savunmalı ancak kurban etmemelidir. Halkım, kendisinin değil edilmesine ya da kurşunlarla delik deşik edilmesine müsade vermemeli, oysa aşağılanmaya da müsaade etmemelidir.

Ülkemin işçileri, Şili’ye ve yazgısına inanıyorum. Diğer insanlar, ihanetin galebe çaldığı bu karanlık ve acı anı yenecekler. Siz de bunu bilerek ilerlemeye devam edin er veya geç, o büyük caddeler tekrar açılacak ve hür millet yeni bir toplum oluşturmak için o caddelerden yürüyecekler.

Yaşasın Şili! Çok yaşa halkım! Yaşasın işçiler!

Bunlar benim son sözlerim, fedakarlığımın gereksizce olmadığından eminim. Sonunda, en azından, suçu, alçaklığı ve ihaneti cezalandıracak bir etik dersi olacak.

Salvador Allende’nin istanbul, Ataşehir’de Mustafa Kemal ATATÜRK ile tabi yandan bir heykeli vardır.

Daha Fazla Göster

Bir cevap yazın

Göz Atın
Kapalı
Başa dön tuşu
Kapalı