Tristan Tzara

Tristan Tzara Biyografisi

Romen asıllı şair ve deneme yazarı. Dada hareketini öncüsü ve Dadaist Manifesto‘nun yazarı.

Belli Başlı adı Sami Rosenstein olan Tzara, 16 Nisan 1896‘da Romanya‘nın Moineşti kentinde doğdu. Romence konuşan yahudi bir ailenin çocuğuydu. Öğrenim bakmak için gittiği Zürih‘te sanat tarihinini akışını değiştirecek yeni bir oluşumun baş kahramanlarından biri olacaktı.

I. Dünya Savaşı yıllarında Avrupa‘nın önde gelen usta ve aydınları, Zürih’te Hugo Ball‘ın açtığı ”Cabaret Voltaire” adlı cafede toplandılar. Savaşın barbarlığına ve Avrupa’nın akılcılık altındaki bu kıyımına protesto olarak, Tzara’nın önderliğinde yeni bir us akımı başlattılar. Avrupa’nın belirlenmiş sanat anlayışını ve akılcılığını reddeden Dadaist Manifesto 1916 yılında Tristan Tzara tarafından yazıldı. Iyice rastlantılara dayalı ve geçerli yazın kurallarının açık havada bir edebiyat anlayışı geliştiren şair, şiirlerini gazeteden kesilen sözcükleri bir şapkada karıştırıp rastgele çekerek oluşturdu.

1921 yılında,yaşamının büyük bölümünü geçireceği Paris‘e yerleşerek Andre Breton, Philippe Soupault, Louis Aragon ve Paul Eluard gibi şair ve yazarlarla, dilin yapısında ve kullanımında yaptıkları öbür ve çarpıcı denemelerle, kamuoyunu ve sanat çevrelerini şoka uğrattılar. Edebiyata getirdiği yeni anlayışla, Brion Gysin ve William Burroughs gibi büyük yazarların çıkış noktası oldu.

1929 yılında, Andre Breton’un önderliğinde kurulan sürrealizm akımına katılan şair, kalemini gerçeküstücülük içinde marksist düşüncenin geliştirilmesine adadı. 1937 yılında, diğer gerçeküstücü sanatçılar gibi Fransız Komünist Partisi‘ne katıldı ve II. Dünya Savaşı‘nda Fransız Direnişçileri aralarında yer aldı.

Nihilist ve asi tavrıyla edebiyata yeni bir bakış açısı getiren şair, Romanya’nın dünyaya kazandırdığı en kayda değer isimlerden biri oldu. 25 Aralık 1965 yılında Paris’te ölen Tzara’nın en kayda değer eserleri, L’Homme approximatif (The Approximate Man) (1931), Parler seul (Speaking Alone) (1950), La Face intérieure (The Inner Face) (1953)dir. Ayrıca yazarın, Elif Gökteke kadar türkçeye çevirilen, dağıtılmış yerlerde yayımlanan yazılarından derlenen ”Dada Manifestoları” adında bir kitabı daha bulunmaktadır.

Soru/n felsefedir; ne yana bakmaya başlamalı yaşama, tanrıya, düşünceye veya herhangi başka bir şeye. Bakılan her şey sahtedir. Göreceli sonucun, akşam yemeğinden daha sonra pastayla kiraz aralarında yapılacak olan seçimden daha manâlı olduğuna inanmıyorum.