Sedat Nuri İleri Biyografisi
Karikatürist, gazeteci, radyocu Politik ve sosyal konulu karikatürleri ile bir döneme imzasını atmış bir karikatüristtir. İstanbul Radyosu’nun kurulmasını sağlayan bir girişimci ve radyonun birincil yöneticilik müdürüdür.
Sedat Nuri İleri, 1888 yılında Khios, Yunanistan’da (Sakız adası) doğmuştur. Babası Heyet-i Âyan üyesi Nuri Giridi’dir. Gazetecilik yapan Celâl Nuri İleri ve Suphi Nuri ileri adlarında abisi vardı. Sedat Nuri İleri, İlkokul ve orta öğrenimini İstanbul’da tamamladıktan daha sonra Belçika’ya artan bir şekilde Gembloux’daki Yüksek Tarım Okulunda okudu.
Sedat Nuri İleri, Belçika‘da mühendislik eğitimi alırken 1908-1911 yılları aralarında akrabası ve arkadaşı Abidin Dino’nun abisi Ali Dino ile birlikte La Barbe (Sakal) isimli (1908) adlı bir espri dergisi yayımladı. İlk karikatürlerini burada çizdi. Hem İstanbul’da çıkmakta olan “Resimli Kitap” ve “Kalem” dergilerine karikatür yolladı. Aynı dönemde Belçika’nın Gent kentinde öğrenciler arasında düzenlenen milletlerarası bir karikatür yarışmasında birincilik aldı. Türkiye’ye döndükten sonra Hazine-i Hassa’ya memur olarak girdi; bir yana da karikatür çizmeyi sürdürdü. Cemil Cem ile birlikte yeni karikatürün öncülüğünü yaptı.
I. Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’da ağabeyi Suphi Nuri ile İleri gazetesini yönetti. 1918-1924 aralarında ağabeyleri ile birlikte ulusal mücadelenin İstanbul’daki sözcüsü durumuna gelen İleri gazetesini yayımlamıştır. Karikatürlerini yayımlamayı Âti’de ve İleri gazetesinde sürdürdü. Suphi Nuri’nin Fransa’ya gitmesi, öteki abisi Celâl Nuri’nin de 1920 yılında İngilizlerce Malta’ya sürülmesi üzerine İleri gazetesini bir dönem kimsesiz yönetti. giderken Sedat Simavi’nin yayımladığı Diken adlı mizah dergisinde karikatürler yayımladı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra, 1926’da ‘Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi’ni kurarak radyoculuk konusundaki atılıma da katıldı. Bu Anonim Şirketin ortaklık yapısı da şöyle idi: İş Bankası ve Anadolu Ajansı % 70’ lik hisseye sahiptiler. Sedat Nuri İleri, Ankara Milletvekili Yazan Falih Rıfkı Atay, Gümüşhane Milletvekili Cemal Hüsnü Taray da kalan % 30’un paydaşlarıydılar. Bu şirket İstanbul ve sonra Ankara’da kurulan Telsiz Telgraf antenlerinin işletim hakkını 10 yıllığına devletten aldılar. Mesai saatlerinden daha sonra yayınları duran telgraf yerine başta 6 Mayıs 1927 de Eşref Şefik Atabey’in ilk anonsuyla bu “Türkiye’nin İlk Özel Radyosu”nun yayınları başlamış oldu.
Sedat Nuri, en bereketli karikatürcülük dönemini tekrar Sedat Simavi’nin Karikatür adlı mizah dergisinde yaşadı. 1932 yılında Avusturya’da açılan Milletlerarası Türk Karikatür Sergisi’ne katıldı. II. Dünya Savaşı başlarken Fransa’ya gitti. 1939’da Paris’te bireysel bir sergi açtı. 1941 yılında İstanbul’da düzenlenen Türk Karikatür Sergisi’ne oradan yolladığı karikatürlerle katıldı.
Sedat Nuri ileri karikatürlerinde daha fazla ev ve aile sorunları, bayan-erkek çatışması gibi konuları ele almıştır. Desene ağırlık vermiş, karikatürü daha aşağı yazısıyla birlikte bir tamamen görmüştür.
Sedat Nuri İleri, 21 Eylül 1943 tarihinde Royat, Auvergne-Rhône-Alpes, Fransa’da 55 yaşında ölmüştür.
Fazla genç yaşta ölen Sedat Nuri İleri‘nin eserleri, kızı Nüveyre İleri tarafından 1972’de İstanbul‘da Darüşşafaka galerisi’nde sergilendi.
