Yıldırım Bayezid

Yıldırım Bayezid Biyografisi

Dördüncü Osmanlı padişahı. Savaşta gösterdiği başarılar ve hızlı olması dolayısıyla kendisine “Şimşek” ünvanı verilmiştir. istanbul’un fethi için epeyce manâlı bir noktada yer alan Anadoluhisarı‘nı yaptıran Bayezid, Mustafa Kemal ATATÜRK‘ün asker olarak çok beğendiği Osmanlı padişahlarından biridir. İstanbul’u kuşatmaya çalışmış olan ilk padişah olan Bayezid, Osmanlı topraklarının boyunca cami, mescit, darüşşifa, medrese, imaret ve misafirhaneler yaptırmış ve tüm bu imarethaneler için geniş vakıflar kurdurmuştur. Antonio Vivaldi‘nin Bayezid ve Timur arasındaki savaşı konu bölge Bajazet isimli bir operası vardır. Bajazet, Bayezid’in Fransızca’daki söyleniş biçimidir.
1360 yılında Edirne‘de dünyaya geldi. Babası I. Murat, annesi Gülçiçek Hatun‘du. Adı babaannesinin babası Türkmenler’in Ede-Balı diye andığı Ebâ Yezîd‘den geliyordu. Küçük yaştan itibaren zamanın en seçkin alimlerinden ilim öğrendi. Kıymetli kumandanlardan askerlik, sevk ve yöneticilik dersleri alarak büyüyen Bayezid, 1381 yılında Kütahya‘ ya vali görev edildi. Benzer sene Devlet Hatun ile evlendirilen Bayezid, 1385‘te kardeşi Savcı Bey‘in ayaklanmasını bastırdı. Babası I. Murat’la birlikte Haçlı Ordusu‘na karşısında Kosova Meydan Savaşı‘nda savaşarak, düşman güçlerinin bozguna uğratılmasında kayda değer rol oynadı. I. Murat, bu savaş sonunda bir Sırplı kadar şehid edilince, babasının vasiyeti uyarınca 1389 Haziran’ında ordu komutanları tarafından tahta çıkarıldı.

Kosova Savaşı’nı fırsat haberdar olan Anadolu Beylikleri ayaklanma girişiminde bulunmuşlardı fakat Yıldırım Bayezid kendisine aleyhinde ittifak eden Anadolu Beylikleri üzerine yürüye yürüye Aydınoğulları, Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Menteşeoğulları ve Hamitoğulları beyliklerini ortadan kaldırdı. Rumeli‘yi emniyet altına edinmek için Sırplarla anlaşan Bayezid, Sırp Prensi Lazar‘ın kızı Despina‘yla evlendi ve sürekli bir ordunun Macar sınırında kalmasını sağladı. Ancak Vuk Barnkoviç‘in topraklarını genişletmek istemesi üstüne Bayezid Üsküp‘ü aldı.

Kendilerini Selçukluların mirasçısı olarak gören Karamanlılar, Osmanlıların büyümesini istemiyorlardı. Bu rekabete karşın I. Bayezid, kızı Nefise Sultan‘ı Karamanoğlu beyi Alaeddin Ali Bey ile evlendirdi. Amacı Rumeli’de yaptığı fetihlere devam ederken, Karamanoğulları’ndan gelecek muhtemel bir saldırıyı önlemekti. Fakat yeni kurulan akrabalık da bu düşmanlığı önleyemedi ve Alaeddin Ali Bey 1386‘da Osmanlı topraklarına saldırarak bir takım yerleri işgal etti. Bunun üzerine iki beylik Konya‘da savaştı oysa Osmanlılar kazandı. Bağışlama dileyen Ali Bey’in özürü kabul edilerek beyliğinin devamına izin verildi.

Bayezid, 1391‘de Candaroğulları, Taceddinoğulları, Taşanoğulları ve Bafra beyliği topraklarını Osmanlı egemenliği altına aldı. Bizans üzerindeki etkisi Kosova Savaşı’ndan sonradan en ince ayrıntısına kadar artmış olan Osmanlı, Manuel‘in imparator olarak seçilmesini onaylamıştı. Manuel, Bayezid’le birlikte seferlere de çıkıyordu. Bayezid, Rumeli seferi sonrasında Anadolu’ya döner dönmez Venedikliler ve Macarlar anlaşarak Osmanlı Devleti’ne saldırdılar. Bulgar çarının da bu saldırıya katılma tehlikesi belirince Şehzade Süleyman Çelebi, Bulgarların başkenti Tırnova‘yı ele geçirdi. Rumeliye en ince ayrıntısına kadar başat olmak isteyen Bayezid, Selanik, Tesalya ve Güney Arnavutluk‘u ele geçirdi. İstanbul’u daha önce 1391‘de de kuşatmamayı 1394‘te gerçekleştirmeye çalıştı ancak Haçlıların harekete geçtiğini haber aldığı için geri çekildi.

Osmanlıların Rumeli’deki faaliyetlerinin devam etmesi ve akıncı güçlerin Bosna‘ya ve Arnavutluk‘a dek ilerliyor olmaları Haçlıları telaşlandırıyordu. Bu yüzden Sigismund, Papa‘nın da desteğiyle ilk olarak Fransız, İngiliz ve Alman kuvvetleri edinmek üzere bütün Avrupa ülkelerinin katılımıyla oluşan Haçlı Ordusu’nun başına geçti. Bu ordu 1396 yılının Mayıs ayında Niğbolu‘yu kuşattı. Ancak Haçlı ordusu düzensiz halde bulunuyordu ve bu durumdan faydalanmayı düşünmeyen Bayezid, mertçe bir savaş olması için toparlanmalarına izin verdi. Fransız şövalyelerinin saldırısıyla başlayan savaş Osmanlı ordusunun belirlenmiş zaferiyle sonuçlanmıştı. Haçlılar, tarihe Niğbolu Savaşı olarak geçen bu çatışmada büyük bir bozguna uğradılar ve savaş sonunda Haçlıların aldığı yerler Osmanlı Devleti’nin topraklarına katıldı. Bulgar Krallığı da ortadan kaldırılmıştı ve Macaristan içlerine içten akınlar yapıldı. Niğbolu zaferinden sonra Haçlılar yarım yüzyıl Osmanlıların üstüne yürümeye cesaret edemedi. Bu savaştan sonra Şimşek Bayezid’e Abbasi Halifesi göre “Anadolu Sultanı” anlamına gelen “Sultan-i iklim-i Rum” denilmeye başlandı. Savaş esnasında elde edilen ganimetlerle ülkenin çoğu yerinde hayır kurumları yapıldı. Bursa‘daki Ulu Cami de bunlardan biriydi. Daha evvelden yapımına başlanmış olan Anadoluhisarı İstanbul’un 3. abluka denemesi sırasında tamamlandı. Dinç bir deniz kuvvetinin ve büyük topların olmamasının fethi engellediğini düşünen Bayezid, Türk Denizciliği’ni geliştirmeye çalıştı. Şimşek İstanbul’u abluka aşağı tuttu ancak Timur tehlikesi ortaya çıkınca, Bizans’la yapılan antlaşma sonucunda kuşatma kaldırıldı. Antlaşmaya kadar, İstanbul Sirkeci’de bir cami, bir İslam Mahkemesi ve bir Tücaktı. Benzer sene Yunanistan‘a ve Mora‘ya da seferler düzenlendi.

Yıldırım Bayezid, Anadolu‘ya döndükten sonra Osmanlı Devleti’ni durmadan rahatsız eden Karamanoğlu beyliğini ortadan kaldırdı ve Malatya, Elbistan, Divriği ve Besni‘yi ele geçirdi. Bu Arada Cengiz İmparatorluğu‘nu her tarafta kurmaya çalışan Timur, İran‘ı almış, Hindistan‘a da seferler düzenlemişti. Azerbaycan ve Bağdat Emirleri Şimşek Bayezid’e sığınmışlardı. Timur, Emirleri geri istedi oysa Yıldırım Bayezid bu teklifi reddetti. Aralarının açılmasına neden olan bu durum ardından Anadolu kapılarına dayanan Timur ve ordusuyla Ankara‘daki Çubuk Ovası‘nda karşılaşan Osmanlı ordusu savaşın başında iyi durumdaydı. Ama Karatatarlar ve Anadolu Tımarlı Sipahileri‘nin ihanet etmesi yüzünden Osmanlı ordusu çözülmeye başladı. Bayezid yandaki az birlikle çaba etmeye çalışıyordu. Çataltepe‘ye çekilmişti ve karanlık bastığında cesaretle etrafındaki kuşatmayı yardırmaya başlamıştı. Ancak bu sırada atının bir taşa çarpıp yuvarlanması sonucu Timur’un güçleri tarafından yakalanan Bayezid, esir alındı. Ankara Savaşı’ndan daha sonra Kütahya’ya gelen Timur, Karaman, Germiyan, Aydınlatılmış, Saruhan, Menteşe ve Hamitoğulları beyliklerini baştan kurdu ve 8 ay boyunca gittiği her yere Bayezid’i de götürdü. Fakat son derece gururlu bir insan olan Bayezid esarete daha pozitif dayanamadı ve bazı kaynaklara tarafından hastalanarak, bazı kaynaklara kadar de yüzüğünün içinde taşıdığı zehiri içip 9 Mart 1403‘te öldü.

Sultan Şimşek Bayezid, çevik, atılgan, gözü kara, öngörüleri başarılı bir kumandandı ve ani olaylar karşı soğukkanlılığını koruyarak karar vermesiyle tanınıyordu. Adaleti epeyce ünlü olan Bayezid, alimlerin sohbetlerine katılır, evliyalara çok hürmette bulunurdu.