Melikşah

Melikşah Biyografisi

Büyük Selçuklu Devleti‘nin üçüncü sultanıdır.

Melikşah, 6 Ağustos 1055 tarihinde doğmuştur. Babası Büyük Selçuklu Devleti’nin ikinci sultanı Yüksek Dağ Arslan’dır. 9 yaşındayken vezir Nizamülmülk’ün yanında savaşa katıldı. Devlet işlerinde yetişti. 10 yaşında iken Karahanlılar Han’ının kızı Türkan Hatun ile evlendirildi. Alparslan 1066 tarihinde Meliksah’ı veliaht görev etti. Babasının 1072 yılında öldürülmesi üzerine 17 yaşında iken hükümdar oldu. Melikşah 1072’de sultan olduktan sonradan babası vaktinde vezirlik makamına getirilen Nizamülmülk‘ü görevinde bıraktı.

Babası 1071 yılında Malazgirt Muharebesi‘ni yapmak üzere Halep’deh Halep’de kaldı.

Melikşah’ın hükümdarlığını kabul etmeyen amcası Kirman meliki Kavurd’u 17 Nisan 1073′ de Hemedan yakınlarında yenerek esir etti. Kavurt Bey idam edildi ve iki oğlunun gözlerine eksen çekilip âmâ edildiler. Böylece Selçuklu ülkesinde yer alan emirler aralarında Melikşah Sultan olarak belli oldu. Melikşah, Semerkant hanı ikinci Nasr’ın ele geçirdiği Tirmiz üstüne yürüdü. Fakat Nasr’ın gelerek özür dilemesi ve bağlılığını talep etmesi üzerine onu affetti.

1074 yılında Batı Karahanlı Hanlığı’nı Selçuklulara bağladı. 1075’te Kafkasya’ya yöneldi. Gürcistan’ın bir takım bölgelerini ele geçirdi. Başkenti Rey’den İsfahan’a taşıdıktan sonradan 1076 yılında Kafkasya’ya ikinci seferini düzenledi. Bunu, 1078′ deki üçüncü sefer izledi. Bu seferle Kafkas Dağları’ndan Hazar Denizi’ne kadar olan geniş bir bölge Selçuklu sınırlarına katıldı.

1077’de kardeşi Tutuş’u Suriye melikliğine atadı. Dikte Porsuk’u da Anadolu’ya gönderdi. Suriye’de Atsız Bey ile Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın birer devlet kurmalarını önlemeyi amaçladı. Suriye meliki Tutuş, bu sırada Sultan Melikşah’a karşısında isyan eden Atsız’ı yakalayarak boğdurdu. Bu Nedenle Suriye Selçuklu Sultanlığı’nın ilk sultanı oldu.

1085 yılında Diyarbekir’i ele geçirmeleri neticesinde Mervaniler Devleti yıkıldı. Ertesi sene, Suriye seferine çıkan Sultan Melikşah, Urfa, Menbic ve Halep kalelerinden daha sonra Antalya’ da Akdeniz’ e dayandı. Melikşah, denizden aldığı kumları İran’a götürüp babası Alp Arslan’ın kabrine serpti ve ;“Babacığım! İşte sana müjde, henüz bir çocuk olarak bırakmış olduğun oğlun, Allah’ın izniyle dünyayı doğruca fethetmiştir.” dedi.

Melikşah 1092′de Bağdat’a giderek Hicaz, Yemen ve Aden bölgesinin alınması nedeniyle ordularını sefere hazırladı. Aynı sene Mekke ve Medine ile Arabistan yarımadasının büyük bölümü ele geçirildi. Hac yolları emniyet altına alındı.

Melikşah’ın Hükümdarlık devrinde Büyük Selçuklu Devleti en geniş sınırlarına ulaştı. Sınırlar Anadolu’dan Umman’a Kafkaslar’dan Hindistan önlerine uzandı (10.000.000 km²). Melikşah’tan daha sonra Selçuklular eski gücüne kavuşamadı. Devrin en önemli kişileri arasında Kaşgarlı Mahmut, Gazali, Ömer Hayyam bilim ve Nizamülmülk siyaset dalında bulunur.

Melikşah, 19 Kasım 1092 tarihinde 37 yaşında Bağdad’da karısı kadar zehirlenerek öldürülmüştür.

Melikşah, öldükten sonradan 13 yaşında olan ve meşru varisi olarak duyuru edilmiş bulunan Ebu’l Muzaffer Berkyaruk Büyük Selçuklu Devleti tahtına geçti. Lakin Terken Hatun’dan 5 yaşındaki oğlu I. Mahmud için 25 Kasım 1092’de sultan bildiri ettirip Bağdad’da oğlu adına hutbe okuttu. Dağıtılmış bölgelerde valilik ve yönetimcilik yapan Selçuklu ileri gelenleri bu karışıklığı fırsat bilip kendi bağımsızlıklarını bildiri etmeye başladılar.

Kutalmış oğlu Süleyman‘ın oğlu olan I. Kılıç Arslan esir olduğu İran‘dan Anadolu‘ya kaçtı ve burada babasına yardım vermiş bu yörelere göç etmiş olan Türkmen aşiretler mensupları kadar Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı olarak kabul edildiler.