Robert Edwin Peary
Robert Edwin Peary Biyografisi
Robert Edwin Peary, Kuzey Kutbu’na başta ayak basan olarak kabul edilen Amerikalı kaşiftir.
Robert Edwin Peary, 6 Mayıs 1856 tarihinde ABD‘nin Pennsylvania eyaletindeki Cresson kentinde doğmuştur. Brunswick’teki Bowdoin College’i 1877’de bitirdikten daha sonra bir vakit mühendis ve tasarımcı olarak çalıştı ve 1881’de ABD donanmasına katıldı ve Deniz Kuvvetlerinde sivil mühendis olarak çalıştı. 1885 yılında Nicaragua Kanalının ölçüm işlerinde, sorumluluk sahibi mühendisin baş asistanlığını yaptı.
Grönland Adasının içerisindeki buzullar hakkında bir kitap okumasından daha sonra tropikal bölgeler konusundaki merâkı, kutupların keşfine dönüştü. 1886’da Grönland’a yaptığı bir yolculuktan sonra Kuzey Sırık Bölgesi’nde keşifler yapmaya karar verdi. Danimarkalı Christian Maigaard’ın yardımıyla, o âna kadar ulaşılabilen en iç bölgelere kadar ilerledi.
1891’de Kuzey Grönland Adasına ilk seyâhatini organize etti. 1891 Haziranında Kite adlı gemiyle, eşi ve iki de yardımcıdan oluşan ekiple İnglefield Körfezine doğru hareket etti. Müteakip kış, kızaklarla kuzey kutbunun buzullar üzerinde birincil ve en önemli gezisini yaptı. Eskimolar gibi kuşanan ve onlar gibi hareket eden Peary ve Norveçli Ervind Astrup, kuzeydoğuya, Kuzey Buz Denizine dürüst ilerlediler. -15°C’nin altındaki soğuklarda yapılan 2160 km’lik bir turla Grönland’ın ada olduğunu ortaya çıkardılar.
1891 – 1908 yılları arasında Grönland’a yapılan beş seferi yönetti.
1893’te uç noktasına yöneldiyse de kötü giden hava koşulları nedeniyle geri dönmek zorunda kaldı. 84° 17′ enlemine ulaşmayı başardı. Fakat ayak parmaklarından sekizini donma sonucu yitirmesi, amacına ulaşamadan geri dönmesine neden oldu.
1895’te Norveçli ünlü kâşif Fridtjof Nansen, 1900 yılında İtalyan Abruzzi’ler dükü Luigi Amadeo kutba yaklaşmıştı. 1909 yılında Roald Amundsen ise, ulaşılması fazla arzu edilen bu amacı yapmak için hazırlıklar yapmaktaydı.
Robert Edwin Peary, Kuzey Sırık bölgesinde fakat gezilerinde edinmiş olduğu deneyimlerden Grönland’dan Kuzey Kutbu’na yaptığı buluş gezisinde yararlandı.
1905’te tasarımı kendisine ait olan Roosvelt gemisiyle Ellesmere Adası’ndaki Sheriden Burnu’ndan hareket ederek, Grant Adası’na ulaştı. Kışı burada geçirdikten sonradan Mart 1906’da yolculuğuna kızaklarla devam ettiyse de, fena hava koşulları 87° 16′ enleminden geri dönmesine yol açtı. 1908’de Kuzey Direk noktasına düzenlediği üçüncü seferinde kırk köpek, beş kızak, dört Eskimo ve tüm seferlerinde yanında yer alan yardımcısı Metthew Henson ile 6 Nisan 1909’da direk noktasına ulaşmayı başardı.
Kaşifler minik öncü kolunun seçip işaretlediği yolu izliyorlardı. Belirtilmiş aralıklarla belli başlı gruptan ayrılan küçük gruplar, fakat geri dönmelerine yetecek kadar erzak alıp kalanını yola devam edenlere bırakarak hareket üstlerine dönüyorlardı. Yolculuğun 225 kilometrelik son kısmı başlarken grupta sadece Robert Edwin Peary, Matthew Henson ve dört Eskimo kalmıştı. Kâşifler sırık noktasına ulaştıklarına karar verince, orada 30 saat dek kalarak gözlemlerde bulundular ve bilimsel veri topladılar.
Robert Edwin Peary yaptığı keşif gezileriyle Grönland’ın bir ada olduğunu kanıtladı ve Eskimolar‘a ilişkin incelemeler yürüttü. Kuzey Gönder Bölgesi’ndeki denizler, gelgit olayları ve rüzgarlarla ilgili bilgiler topladı. Ne var fakat, Robert Edwin Peary’nin olayları kaydetmekte titizlik göstermemiş olması ve bir takım bilgilerin eksikliği uzmanlar arasında kuşkular yarattı ve Kuzey Kutbu’na ulaşıp ulaşmadığı tartışmalara yol açtı. Robert Edwin Peary direk noktasının 8 kilometrelik çevresinde derinlik ölçümleri yapmış ve 2700 metrede bile deniz dibine ulaşamamıştı. Böylece Kuzey Kutbu’nın buzla dolgun büyük bir denizin ortasında olduğunu kanıtlamış oldu.
Robert Edwin Peary, Kuzey Kutbu’nu keşfettikten sonra 1909 Eylülünde Roosevelt adlı gemileriyle Labrador’a vardıklarında, daha önce 1891’de yanlarında seyâhate meydana çıkan Cook’un 1908’de Kuzey Kutbunu çoktan keşfetmiş olduğu iddiâlarını öğrendiler. Cook’un daha evvelden Axel Heiberg Adasına kadar yapmış olduğu hakîki seyâhatle Kuzey Kutbuna olan hayâlî seyâhatinin yayınlanması, Peary’in Kuzey Kutbu adlı kitabının basımını altüst etti. 1910’da Cook’u destekleyenlerin aleyhinde çıktığı çoğu öbür hususlara karşın basıma girdi. Ama Peary’nin iddiaları ilim adamları göre kabul ediliyordu. 1911’de Peary’nin başarısı kabul edildi ve kongre bir fert olarak onu Tuğamiralliğe yükseltti
1911 yılında tuğamirallikten emekliye ayrıldıktan daha sonra keşfinin ABD Kongresi kadar onaylanması için mücadele harcadı. Uç noktasının birincil kâşifi olarak tanındı.
1912’de havacılıkla ilgilenmeye başladı ve Birinci Dünyâ Savaşı esnâsında Sâhil Hava Savunma Millî Komitesinin başkanlığını yaptı.
Robert Edwin Peary, 1888 yılında Josephine Diebitsch Peary ile evlendi. Kali Peary, Robert Edwin Peary Jr. adlarında iki çocuğu oldu.
Robert Edwin Peary, 20 Şubat 1920 tarihinde Washington DC, ABD’de 64 yaşında ölmüştür.
Esas eserleri:
1898 – Northward Over the “Great Ice” (Büyük Buz’un Üzerinden Kuzeye Içten), 1907 – Nearest the Pole(Kutba En Yakın), 1910 – The North Pole (Kuzey Kutbu), 1910 – Secrets of Polar Travel (Sırık Gezisinin Sırları).
