Sadi Irmak Biyografisi
Türkiye Cumhuriyeti 17. Başbakanı
Mahmut Sadi Irmak, 15 Mayıs 1904 tarihinde Konya, Seydişehir’de doğmuştur. İlköğreniminde, Rüşdiyeyi ve sonra da Konya Sultanisi’ni birincilikle bitirip biyoloji öğretmeni oldu. Mezun olduğu yıl bununla beraber sene istanbul Hukuk Fakültesi’ne başladı.
1923 yılında İstanbul Üniversitesinde öğrenci olduğu yıllarda Üniversite’nin Devlet Bursu ile Avrupa’ya öğrenci gönderileceğine dair üniversite duvarlarında gördüğü ilana başvuran 150 birey arasından seçilen 11 kişiden birisi olarak Berlin Üniversitesinde tıp ve biyoloji öğrenimi görüp 1929 yılında pekiyi derece ile tıp doktoru oldu. Hagen ve Düsseldorf hastanelerinde tezgâhtar olarak çalıştı.
Yurda dönünce Ankara Hükûmet Tabipliği ve Gazi Terbiye Enstitüsü biyoloji öğretmenliği görevlerinde bulundu. 1933 yılında İstanbul Tıp Fakültesi doçentliğini kazandı. 1940 yılında fizyoloji profesörü oldu.
1943 yılında Konya CHP Milletvekili seçilip, benzer yıl Halkevleri Yüksek Danışma Kurulu Başkanlığı’na, daha sonra da Diğine getirildi.
7 Haziran 1945’te Türkiye’nin ilk alıştırma bakanı oldu. 1947’de Milletlerarası Egzersiz Konferansı ikinci başkanlığına seçildi. Eylül 1947’de bakanlıktan ayrıldı. CHP’nin 1950’de seçimleri kaybetmesi üstüne bir süre siyasetten uzaklaştı.
1950 yılında her tarafta ilim ve iş hayatına dönen Irmak, Münih, sonradan İstanbul Tıp Fakültesi’nde akademik hayatını sürdürdü.
1974 yılında Kontenjan Senatörü seçildi. CHP‘nin Milli Selamet Partisi (MSP) ile kurduğu koalisyon hükümetinin istifasından sonra 17 Kasım 1974’te partiler üstü hükümeti kurmakla görevlendirildi. Oluşturduğu hükümet için TBMM‘de yapılan güven oylamasında, 450 milletvekilinden yalnızca 18’inin lehinde oy kullanması dolayısıyla güvenoyu alamamasına rağmen 31 Mart 1975’e değin başbakanlık yaptı.
12 Eylül Darbesi’nden (1980) sonradan 15 Ekim 1981’de kurulan Danışma Meclisi’ne Konya üyesi olarak atandı ve 27 Ekim’de bu meclisin başkanlığına seçildi. Irmak bu görevi TBMM Başkanlığına Necmettin Karaduman’ın 4 Aralık 1983’te seçilmesine kadar sürdürdü.
Ulusal ve milletlerarası kayda değer tıp derneklerine aza idi. Ilk Olarak tıp edinmek üzere değişik konularda özgün eserleri ve çevirileri vardır.
Sadi Irmak, Almanca, Fransızca ve Arapça biliyordu.
Kızı “Yakut Irmak Özden” (d.1940) ve oğlu Sabri Irmak (D.1936- Ö.1991) adında iki çocuğu vardı.
Sadi Irmak, 11 Kasım 1990 tarihinde 86 yaşında İstanbul’da ölmüştür.
Sadi Irmak kendini tanıtırken diyor ancak; “Ben kim miyim? Ben yalnızca iki satırlık bir telgrafın yarattığı bilim adamıyım…”
Sadi Irmak, Atatürk ile ilgili anısını şöyle anlatmıştır:
“1923 yılı sonlarında İstanbul Üniversitesi’nde öğrenci olduğum sıralar, okul duvarında bir bildiri gördüm: “Avrupa’ya talebe yollanacaktır.”
Allah Allah dedim, ülke köhne. Her yer virane… Bu durumda Avrupa’ya talebe göndermek lüks gibi gelen bir şey.
Lakin şansımı bir sınamak istedim… 150 kişi içinden 11 birey seçilmişiz. Benim ismimin yanında Atatürk “Berlin Üniversitesi’ne gitsin” diye yazmış…
Süre geldi. Sirkeci Garı’ndayım fakat kafam karmakarışık. Gitsem mi, kalsam mı? Beni orada unuturlar mı? Para yollarlar mı?
Tam gitmeyeceğime karar verdiğim, geri döndüğüm sırada bir posta müvezzii (dağıtıcısı) ismimi çağırdı: “Mahmut Sadi, Mahmut Sadi…”
“Benim” dedim.
“Telgrafın var.”
Telgrafı açtım, tıpkı şunlar yazıyordu:
“Sizleri (yurtdışında okumaya) bir kıvılcım olarak yolluyorum, alevler olarak geri dönmelisiniz. Mustafa Kemal ATATÜRK.”
Bunu okuyunca düşündüklerimden utandım… “Şimdi gel de gitme, git de çalışma, dön de bu ülke için canını verme” dedim. Düşünün, 1923 yılında pek işinin arasında 11 öğrencinin nerede, ne vakit neler hissettiğini sezebilen ve ona tarafından telgraf çeken bir liderin önderliğinde bu ülke için can verilmez mi?
Çok başarılı oldum. Kıvılcım olarak gittim, ülkeme alev olarak döndüm.
İstanbul Üniversitesi Genel ve Beşeri Fizyoloji Enstitüsü’nü kurdum, Kürsü Başkanı oldum.
Sonra ülkemin Başbakanlığını yaptım.
Ben kim miyim?
Ben sadece iki satırlık bir telgrafın yarattığı bilim adamıyım!”
