Andre Breton
Andre Breton Biyografisi
Fransız şair, test yazarı,eleştirmen ve editör, Paul Eluard, Josef Agnon, Luis Bunuel, Salvador Dalí ve Jean Cocteau‘nun da içinde bulunduğu sürrealist akımın kurucusu.
Andre Breton, 18 Şubat 1896‘da Normandiya‘da doğdu. Çocukluğunu Britanya sahillerinde geçiren yazan, ilk şiir denemelerini burada yazdı. Gençlik döneminde, 24 yaşında Seine nehrine atlayarak intihar eden yazan Jacques Vache ile tanışması, Breton’un edebiyat yaşamında manâlı bir rol oynadı. Vache’in savaşa ve sanata bakışı gerçeküstücü akımın oluşmasında referans alındı. Breton, Vache’in savaş esnasında yazdığı mektuplar üstüne dört test yazdı. Tıp ve psikiyatri eğitimi alan Breton, 1921’de Viyena’da Freud‘la tanıştı. I. Dünya Savaşı‘nda nöroloji koğuşunda çalışırken, Freudçu psikanalist yöntemlerini hastaların tedavisinde kullandı.
1916 yılında Dadaist gruba katılan Breton, 1919 yılında Louis Aragon ve Philippe Soupault ile birlikte ”Edebiyat” adlı dergiyi kurdu. 1924 yılında Sürrealist Manifesto‘yu yazarak Sürrealist akımın kurucusu oldu. Freund’un psikanalitik kuramından etkilenerek oluşturduğu otomatizm tekniğiyle birincil kitabı Manyetik Çayırlar‘ı(Les Champs Magnétiques) yazdı. Paul Éluard, René Crevel, Michel Leiris, Benjamin Peret, Antonin Artaud ve Robert Desnos gibi genç şair ve yazarlarla birlikte çıkarttığı ”Sürrealist Devrim” dergisinin editörü oldu.
Andre Breton ve meslektaşlarına tarafından, insan ve sanat fakat bilinçaltı hür bırakıldığında özgürlük olabilirdi. Hieronymus Bosch ve James Ensor gibi ressamların eserlerinden ve Arthur Rimbaud`nun serbest sanat anlayışından yola çıkarak otomatizm tekniğini geliştirdiler. Politik arenada Marksist düşünceyi savunan Breton, 1927 yılında Fransız Komünist Partisi‘ne katıldı. Ama 1933 yılında partiden atılmasıyla birlikte geçimini bir sanat galerisi işleterek sağladı.
1929 yılında ikinci manifestosu ile birlikte 1930’lu yıllarda bir fazla şiiri ve ”Çılgın Aşk” ve ”Nadja” isimli öyküleri de yayınlandı. 1932 yılında en yakın alıştırma arkadaşı Louis Aragon ile bağını tamamen koparan şair, sanat ve edebiyat üzerine konferanslar vermek için gittiği Meksika‘da bir fazla kere Troçki ile bir araya geldi. İkisi birlikte ” Özgürlük Sanat Devrimi İçin” manifestosunu yayınladılar. Fakat II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine Amerika Birleşmiş Devletleri‘ne gitti ve New York‘da sürrealist bir sergi düzenledi ve ”VVV”adlı dergiyi çıkardı. 1946 yılında Paris’e geri dönen Breton, Cezayir‘deki Fransız sömürgeciliğine karşı ”121’in Manifestosu”nu yazdı. 1959 yılında İspanya‘da, sonra aralarında uyuşmazlık çıkacağı Salvador Dalí, Joan Miro, Enrique Tábara ve Eugenio Granell gibi sürrealist sanatçıların eserlerini yer aldığı ”Gerçeküstücülük Evi” segisini düzenledi. Ölümüne kadar sanatsal ve siyasi alandaki birçok etkinlikte faal bir rol üstlenen Breton üç kere evlendi. 28 Eylül 1966 yılında, yetmiş yaşındayken Paris’te öldü.
