Raphael Lemkin

Raphael Lemkin Biyografisi

1948 târihli BM Soykırım Konvansiyonu’nu kaleme bölge Polonya kökenli yahudi bir Amerikalıdır.

Raphael Lemkin, 24 Haziran 1900 tarihinde Beyaz Rusya, Vawkavysk’de doğmuştur. Joseph ve Bella (Pomerantz) Lemkin çiftinin üç çocuğundan biridir. Lokal bir ticaret okulu bitirdikten daha sonra Ukrayna’da (Lviv Üniversitesi) Jan Kazimierz Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okudu. Sonradan da Almanya’da Heidelberg Üniversitesi‘nde felsefe okudu. 1926 yılında mezun olduktan daha sonra Varşova Bölge Mahkemesi savcı yardımcısı olarak atama yapmaya başladı. 1929 – 1934 yılları aralarında Varşova bölge mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı görevi yaptı.

1933 yılında Madrid’te yapılan milletlerarası canice hukuku konferansında uluslararası hukuka aykırı olarak insanlığa aleyhinde işlenen suçlardan bahsetmiş ve sonra bu fikrini soykırım fikrine dönüşmüştür. Bu toplantıdan sonradan gelen baskılar sonucu görevinden istifa ederek Varşova’da özel bir avukatlık yapmaya başladı.

Raphael Lemkin’in, hukukçuluğu; Nobel ödüllü Henryk Sienkiewicz’in Roma İmparatoru Neron’un Hıristiyanlara karşın zulmünü konu bölge ‘Quo Vadis?’ romanını okumasıyla başladı. Gençliğinde kitlesel suçlar üstüne düşünen Lemkin’i sarsan ikinci durum ise, 15 Mart 1921’de Soghomon Tehlirian’ın Berlin’de Talat Paşa’yı öldürmesi oldu. Lvov Üniversitesi’nde öğrenciyken Tehlirian’ın davasını peşine düşüp takip eden Lemkin, hukukçu olmaya karar verir. Ermeni Soykırımı suçlularının temize çıkma etmeleriyle oluşan cezasızlık durumu, Lemkin’i “soykırımları engellemek için uluslararası bağlayıcılığı olan bir uzlaşma” planlamaya yönlendirir. Lemkin’e kadar, devletlerin anayasasında azınlıkları korumaya yönelik maddeler bulunması, kitlesel suçların önüne geçememektedir ve bu yüzden, bilhassa savaş durumlarında, azınlık toplumlara mensup bayan ve çocuklara karşın suçları cezalandıracak bir mekanizmaya ihtiyaç vardır. Bu kapsamda, 1933’te Madrid’de düzenlenen V. Uluslararası Canice Hukukunu Birleştirme Konferansı’nda ‘soykırım’ teriminin öncülü olarak ‘barbarlık eylemleri’ terimini ortaya atar ve canice hukukunda bu terime yer verilmesini önerir; fakat bu önerisi kabul görmez.

1 Eylül 1939 tarihinde başladığı kabul edilen 2. Dünya savaşı sırasında Alman ordusunun saldırdığı Polonya ordusunda savaşa katıldı. Varşova kuşatması esnasında 28 Eylül 1939 tarihinde Almanlara yakalandı, kaçarken kalçasından yaralandı. 1940 yılında Litvanya üzerinden İsveç’e geçti. Stockholm Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1941 yılında da Amerika Birleşik Devletlerine gitti. O kurtulmuştu fakat anne ve babası da dahil edinmek üzere ailesinin 49 üyesi, Polonyalı Yahudiler ve Litvanyalı Yahudiler Alman işgali esnasında öldürüldü.

Amerika Birleşmiş Devletleri’nde geldikten sonradan 1941 yılında prof. McDermott’ın daveti ile Kuzey Carolina’da Duke Üniversitesi‘nde hukuk alanında öğretim görevlisi oldu. 1942 yılında da Virginia Üniversitesinde yaz aylarında ders verdi. Raphael Lemkin, 1943 yılında Washington DC taşındı ve ABD Başkanı Franklin Roosevelt’in Savaş Bakanlığı bünyesinde ABD, Idareli Harp Kurulu ve Dış Hesaplı İdaresi başkanlığında Dışişleri Savaş Bölümü, Uluslararası Hukuk özel danışmanı oldu.

1945-1946 yılında, Amerika Birleşmiş Devletleri Yüksek Mahkemesi danışmanı oldu.

2.Dünya savaşından sonradan da Amerika Birleşik Devletlerinde kalmaya devam etti. 1948 yılından sonradan da Yale Üniversitesi‘nde ceza hukuku dersleri verdi. 1955 yılında, Hukuk Profesörü oldu.

Raphael Lemkin, kadar hazırlanarak Amerika Birleşmiş Devletleri desteğiyle 9 Aralık 1948 tarihinde BM’ye sunulan Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi 55 ülkenin evet oyuyla, yani oybirliğiyle resmen kabul edildi. 20 ülkenin parlamentolarında onaylanmasıyla Ocak 1951’de yürürlüğe giren bu sözleşmede, Türkiye de 31 Temmuz 1950’de aldığı kararla, ‘imzasız taraf’ olarak yer aldı.

Yaklaşık 6 milyon insanın hayatını kaybettiği Holokost’un arkasında, “soykırımları etkili ve sürdürülebilir şekilde müdahale etme” amacıyla ortaya konan bu sözleşmenin yazılabilmesi, II. Dünya Savaşı’nın tüm yıkıcılığına rağmen kolay olmamıştı. Bu sözleşmenin ortaya çıkışını, avukat Raphael Lemkin’in uzun soluklu mücadelesine borçluyuz.

Raphael Lemkin, yalnızca BM Soykırım Sözleşmesinin yazarı yok, genocide (Soykırım) kavramını yaratan Polonyalı bir hukuk insanıdır. 1921 yılında Berlin‘deki Talat Paşa Suikastı davası, Lemkin’i üniversite öğrenimi sırasında uluslararası hukuk ve insanlığa karşısında işlenen suçlar alanına yöneltti. Lemkin, Nürnberg duruşmaları esnasında danışman olarak ödev yaparken, bütün ailesini Nazi toplama kamplarında yitirdiğini öğrendi.

Raphael Lemkin, ‘genocide’ (soykırım) terimini öncelikle 1944’te, ‘Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation – Analysis of Government-Proposals for Redress’ adlı eserinde kullandı. Bu suçun örnekleri olarak Ermeni Soykırımı ve Holokost’un yanı sıra, Batılı güçlerin kolonyal dönemdeki uygulamalarını da gösterdi. Lemkin’e kadar, bir grubun hedef alınması ve imhasının amaçlanması, soykırım suçunu oluşturmakta yeterlidir.

Raphael Lemkin, 28 Ağustos 1959 tarihinde 59 yaşında ABD, New York’da bir halkla ilişkiler ofisinde yürek krizinden ölmüştür.

Soykırım Sözleşmesi’nde, kabahat teşkil eden fiiller şöyle sıralanır:
a) Grup üyelerini öldürmek,
b) Grup üyelerine ciddi fiziki ve zihinsel acıtmak,
c) Grubu, fiziksel varlığını kısmen ya da adamakıllı yok olmasına yol açacak hayat şartlarına emrindeki tutmak,
d) Grup içinde doğumları durdurmak amacıyla önlemler elde etmek,
e) Grubun çocuklarını bir başka gruba zorla nakletmektir.