Refik Fazıl Epikman
Refik Fazıl Epikman Biyografisi
Refik Fazıl Epikman, Türkiye Cumhuriyeti’nde sanat olgusu namına, resim uygulamalarıyla çağdaş anlayışa karşın olarak izlenen yolda manâlı bir uzaklık almıştır. Bunun yanında yaptığı teorik çalışmalarla sanat olgusunun toplum göre tanınması için manâlı çabalar sergilemiştir.
Refik Fazıl Epikman, 1902 yılında İstanbul’da doğmuştur. Davutpaşa İdadisi’nden mezun olduktan sonradan 1918 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Akademi’de İbrahim Çallı’nın yanına çalıştı. 1924 yılında girdiği Ulusal Eğitim Bakanlığı sınavını kazanarak Haysiyet Akdik, Cevat Dereli ve Mahmut Cuda ile birlikte devlet hesabına öğrenim için Paris’e gönderildi.
Yüksekokul’de İbrahim Çallı’nın yanına çalıştığı dönemde izlenimcilik (izlenimci) akımın etkisi aşağı yetişti. Ancak Fransa’daki eğitiminden daha sonra yurda döndüğünde izlenimcilik anlayışından iyice uzaklaşarak konstrüktif bir temelden hareket ederek fotoğraf yapmaya başladı, süreç içerisinde kübist anlayışın yansımalarını çalışmalarına dahil etti. Bu dönem resimlerinde kullandığı renk ve ışık, empresyonizm (izlenimci) fotoğraf anlayışından adamakıllı farklı özelliklere sahiptir. Bu özellikleri yansıtan en manâlı eseri 1928 yılında yaptığı “Bar” adlı resmidir.
Refik Epikman’ın “Bar” adlı devlete ait-1928
Bu resimde komposizyon içerisinde bulunan figürlerin kübist -kontrüktivist bir hoşgörüyle biçimlendiği görülmektedir. Komposizyonda etkili olan ışık, loş bir ortamı betimleyecek niteliktedir.
Paris’te Julian Akademisi’nde Paul-Albert Laurents atölyesinde 1928 yılında öğrenimini tamamlayıp İstanbul’a dönerek Hoş Sanatlar Akademisi’ne hoca olarak atandı. 15 Nisan 1929 tarihinde kurulan kurulan Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin kurucu üyeleri aralarında yer aldı.
Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği; Refik Epikman’ın dışarıya, Cevat Dereli, Itibar Akdik, Mahmut Cüda, Nurullah Berk, Ayla Asaf, Ali Avni Çelebi, Zeki Kocamemi gibi ressam ve heykeltıraş Muhittin Sebati ile Ratip Aşir Acudoğlu gibi kurucu üyelerden oluşmaktadır. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, Türkiye Cumhuriyeti’nin resim alanında kurumsallaşmasının belirgin bir kanıtı olan, sanatkâr birliği olarak kurulmuştur. Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin fotoğraf alanında “Müstakiller” hareketi, Avrupa’da sanat alanında tez ortaya meydana çıkan değişimleri Türkiye’ye getirmeleri, bir diğer deyişle Müstakiller hareketinin, Türkiye Cumhuriyeti’nde eser veren sanatçıların müşterek anlayış çerçevesinde bir araya gelerek “grup” kavramının ortaya çıkmasına niçin olmaları bakımından önemlidir.
Refik Fazıl Epikman, 1931 yılında askerlik görevini yapmak için Hoş Sanatlar Akademisi’nden ayrıldı. 1933 yılında askerlik dönüşünde Osmanlı Ressamlar Cemiyeti üyelerinin engellemeleri sebebiyle Akademiye kabul edilmedi. Refik Fazıl Epikman’da Ankara’da Ankara Atatürk Lisesi’nde resim öğretmeni olarak göreve başladı, 1939 yılında ise Ankara Gazi Muallim Mektebi ve Edep Enstitüsü Fotoğraf-iş bölümüne atölye hocası olarak atandı ve 1966 yılında bu görevde iken emekli oldu.
Refik Fazıl Epikman, emekli olduktan daha sonra Halkevlerinde Hoş Sanatlar kolu başkanlığına getirildi. Fotoğraf uygulamalarının haricen değişik yayınlama organlarında yazdığı yazılar ile sanat olgusu namına manâlı faaliyetler gerçekleştirdi. Hem sanat kitaplarının yer aldığı bir kütüphane kurmayı da başarmıştır. Burada ilk önce canlı modelden desen çalışan bir atölye kurmuştur.
1960’lardan sonradan yaptığı vizyonlarında yavaşça soyuta geçmiştir. Ölümüne yakın yıllarında ise ele alış şeklini birazcık değiştirmiştir. Erken dönemlerindeki renkçiliğine eğilmiştir. Refik Epikman, Türk fotoğraf sanatına mekân, hacim ve kompozisyon uygulamalarıyla pluralist bir sanat anlayışı getiren sanatçılardandır ve yaşamının son dönemine dek içten bir uyum göstermiştir. Yalnız, bu uyumun temelinde, konuyu şematizme formlara indirgeme amacının da manâlı bir payı bulunması, onun kuşağının diğer ressamlarından ayırır.
1944 yılında düzenlenen 6. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde üçüncülük ödülünü, 1974 yılında 35. Devlet Fotoğraf ve Heykel Sergisi’nde ise asalet ödülüne değer görüldükten 1 gün sonra 17 Mayıs 1974 tarihinde ölmüştür.
Çalışmalarını karma sergilerde sergileyen; ama kişisel sergi açmayan Refik Fazıl Epikman, birincil Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının toplantı salonuna açılan odalarına Cumhuriyet’in ilanını konu bölge büyük boyutlu resimler yaptı.
Refik Epikman, resim çalışmalarının yanına sanat yazarlığı da yapmıştır. Ar, Hale, Hoş Sanatlar Dergisi gibi günün yayınlama organlarında sergi eleştirileri, sanat olayları ve sanat akımları ile ilgili yazılar yazmıştır.Halkevi yayınları arasında çıkan 1944 yılında yazdığı 13-17. yüzyıllar arası “Olağan Ressamlar” , 1946 yılında yazdığı 17.,18. ve 19. Asır Dünya Sanatı adlı kitaplar sanat tarihi araştırmalarının ürünleridir.
Refik Fazıl Epikman, 17 Mayıs 1974 tarihinde Ankara’da 72 yaşında ölmüştür.
