Roger Bacon
Roger Bacon Biyografisi
Deneyde Kullanılan bilim” yolunda uğraş harcamış olan Bacon, çağdaş bilimin denek yaklaşımının tarihsel bakımdan erken olgunlaşmış bir temsilcisi olarak kabul edilir.
Roger Bacon, 1220 tarihinde Ilchester, İngiltere’de doğmuştur. Bacon’un hayatının birincil dönemine dair kayıtlar bulunmamakla birlikte zengin bir ailenin çocuğu olduğu düşünülmektedir. Oxford ve Paris’te eğitim görebilen Roger Bacon, 1256 veya 1257 yılında Paris’teki Fransiscan tarikatına katıldı. Sıkı bir Fransiscan olmasına rağmen Bacon, hayatının kalan kısmı baştan başa dini düzenle ilgili sorunlar yaşadı.
Geniş bilgisi sebebiyle Batı Dünyası’nda Doctor Mirabilis (Olağanüstü Bilgin) lakabıyla tanınan ve Robert Grosseteste‘in öğrencisi olan Bacon’a tarafından, güvenilir bilgiye fakat hafıza ve deney yollarıyla ulaşılabilir; fikir kanıtlayıcı, deney ise veri toplayıcıdır ve dürüst veri için her ikisinden de faydalanmak gerekir; akılsal kanıtlama kimsesiz yeterli değildir; doğruluğunun deneyle denetlenmesi gerekir.
Deneyde Kullanılan bilim” yolunda uğraş harcamış olan Roger Bacon, modern bilimin denek yaklaşımının tarihsel bakımdan erken olgunlaşmış bir temsilcisi olarak kabul edilir. İnsanın bilgisizliğinin nedenleri üstünde duran Bacon, otoriteye dayanmanın, geleneğin etkisinin, önyargıların ve kişinin cehaletini saklayan güya bilgeliğin, insanı hakikate ulaşmaktan alıkoyduğunu söylemiştir.
Felsefenin görevinin insanı Tanrı’nın bilgisine götürmek ve O’nun hizmetine koşmak olduğunu dile getiren Bacon, matematiğe özel bir tartı vermiş ve matematiği tüm bilimlerin anahtarı olarak kabul etmiştir. Zamanının bilimiyle ahlakına yoğun eleştiriler yöneltmiş olan Bacon, tümevarım ve tümdengelimden meydana geldiğini söylediği bilimsel yöntem konusunda önemli katkılar yapmıştır.
Roger Bacon, ortaçağ ile modern bilim adamlarının karışımı sayılabilir. Fransiskan bir keşiş olan ve eğitimini Oxford ve Paris’te sürdüren Roger Bacon, kendisini özellikle matematik çalışmalarına (bu dal bütün bilimlerin temeli olarak kabul edilir ve aritmetiksel, geometri, gökbilim ve müzik alanlarını da içerir) ve fizik bilimlerine (bunlar arasında bakış açısı, simya, tarım, tıp, astroloji ve sihir bulunmaktadır) adamıştır. Bunun yanı sıra Yunanca, İbranice, Arapça ve Arami (Chaldean) dilleriyle ilgilenmektedir. Bunların tanrıbilim ve felsefeden ayrılamaz olduğunu düşünmektedir. Metafiziği, birincil nedenin bilimi olarak tanımlamaktadır. Bacon düşüncelerini ansiklopedik bir egzersiz olan Opus Majus’da toplamıştır.
Roger Bacon, bilginin iki yönteminin ispatlama ve deneyim olduğunu söylemektedir. “Tecrübe olmadan hiçbir şey yeterince bilinemeyecektir.” “Deneyim, iki katlıdır: Dışsal duyumlara alt olan insan ya da felsefe ve içsel görünüş veya kutsal esinlenme. Bu Nedenle, bilgi, yalnızca tinsel şeyler yok, bununla birlikte yapı konular ve felsefe bilimleridir” sonucuna ulaşılmaktadır. Böyle içsel tecrübe aracılığı bir esrime veya esrarengiz veri konumuna ulaşılır.
Roger Bacon’un bilimsel tutumu, çağdaş bilimin ruhundan farklıdır. Bir yığın harika idea ile manâsız inançlar bulunmaktadır: astroloji, astronomi ile karışmıştır, sihir ile mekanik, simya ile kimya için de aynı şeyler söylenebilmektedir ve iki katlı deneyim öğretisi, denek bilimlerin gelişimine zararlı olanaklılıkların tüm çeşitlerine kapılarını açmaktadır; Roger Bacon doğayı gözlemlemiş ve çalışmalarını bu doğrultuda sürdürmüştür.
Roger Bacon çağdaşlarına ve kendisinden önceki düşünürlere yaptığı eleştirilerle öne çıkmış, yanlış yapmanın dört nedenini sıralamıştır:
1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet,
2) Geleneğin etkisi,
3) Yaygın önyargı,
4) Bilginin abartılı teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi.
Bacon, bununla beraber otoriteye bağlılık ve aşırı güvenin bilimsel bilgi için büyük risk olduğunu savunur.
Roger Bacon’na tarafından felsefi konularda yazı yazabilmek için mutlaka bilimlerden farkında olan olmak ve bilimsel deneye yerinde bir hafıza ortaya düzenlemek için bazı temel farklılıkların belirginlik kazanması gerekmekteydi. Bilim insanları her şeyden önce düşüncelerini türettikleri kaynağın sağlam olup olmadığını araştırmalı, bunu da aklın kurallarına uygun şekilde yapmalıydı. Bilinmesi gereken dört esas bilim bulunmaktaydı. Matematik bu bilimler arasında kilit öneme sahipti. Matematik bilmeyenler dünyayı yaratıcı ilişkilerle akıcı biçimde iletişim kuramayacaktır. Matematik aklı öteki bilimler ve dünyanın kavranması için hazırlamakta ve varolan şeylerin tümünün aniden kesin bir bilgisine yükseltmektedir.
Roger Bacon’un başlıbaşına bir toplum felsefesi yoktur, fakat kimi ilahiyat sorunlarıyla benzer olarak toplum sorunlarına da el atmıştır. Ahlak felsefesi, insanın kendi kendisi, komşusu ve Tanrı ile olan ilişkilerini denetleyici ve ona bu yolda rehberlik eden bilimdir. Dolayısıyla etik “insanın mutluluğu ve selameti ile ilgilidir. Etik felsefesinin bu pratik amacı onu bilimler aralarında en asil konuma oturtur. Roger Bacon için felsefe, bilgelik yolunda insanın araç gibi kullandığı aklı incelikli bir ışık halkası dönüştüren akademik bir uğraştır. Akıllılık peygamberlere ve kilisenin üstteki seviye insanlarına verilmiştir. Bu yüzden ilahiyat bütün bilimleri kuşatan tümel bir erdemdir. Bu tümel erdem tam olarak Tanrı’nın kendisinde bulunur ve O’nun doğruca insanlara vahyedilir. İlahiyatın gölgesi aşağıda verilmesi gereken etik ve eğitim böyle tümel bir erdemi biçimlendirerek tümel bir toplum yaratacaktır.
Roger Bacon’un en büyük hayali, müşterek bir iman civarda birleşmiş insanların tek bir insan tarafından yönetildikleri bir toplumdur. Augustinus bu toplumun fakat cennette ortaya çıkacağını söylemiş, Roger Bacon ise böyle bir toplumun yeryüzünde oluşacağına inanmıştı.
Roger Bacon, serbest fikirleri yüzünden otorite ve din adamlarıyla kesintisiz tartışmalar yaşadığı için 14 yıl hapis yattı. Hıristiyan olmayanlardan (bilhassa araplardan) birçok şey öğrenilebileceğini söyledi. Ona göre İbn-i Sina, Aristotales‘den sonraki en büyük filozoftu.
Roger Bacon, 1292 tarihinde Oxford, İngiltere’de 72 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
Opus Majus
Opus Tertuim
Opus Minus
1268 – Communia Mathematica
1272 – Compendium Studii Philosophiae
Grammatica
he Greek Grammar of Roger Bacon and a Fragment of His Hebrew Grammar
Communia Naturalium
Compendium Studii Theologiae
The Speculum Alchemia
1542 – The Epistola de Secretis
Questions (sorular)
