Archimedes

Archimedes Biyografisi

Bilim dünyasına; geometri, hidrostatik ve mekanik alanında ortaya attığı ilkelerle büyük katkıda bulunmuş, Yunanlı alim.

M.Ö. 287 civarında İskenderiye‘de doğan Archimedes, iyi bir ailenin çocuğuydu. Babası astronom ve kralın en güvendiği adamlarından biriydi. Meşhur alim çocukluğunun ve gençliğinin büyük kısmını İskenderiye’de geçirdi. Bu bölgenin sulandırma ihtiyacı, onun Archimedes burgusu olarak tanıdık burguyu icat etmesine yol açtı.

Archimedes’in bu buluşu, onun icadı olan birçok araçtan sadece biridir. Romalıların ordusunu yaptığı savaş araçlarıyla yerle bir ettiği rivayet edilir. Şehre yakında olacak olan düşman gemilerinin bazıları kıvrık demirlere ve kancalara takılarak havaya kaldırılıyor, daha sonra tez denize atılıp batırılıyordu. Diğer bir kısmı da iplerle karaya çekilerek kayalıklara vurularak parçalanıyordu.

Archimedes’in tarih sayfalarında üne kavuşturan ana olay, Sirakuza kralı Hiero’nun şehrin yeni kuyumcusuna ısmarladığı altın tacın gerçekten som altından olup olmadığından kuşkuya düşmesiyle başlar. Kral, Archimedes’ten tacın som altın olup olmadığını anlamasını istedi. Archimedes düşünmeyemecenin çözümüne en ince ayrıntısına kadar kaptırmıştı kendini. her tarafta herzaman aklında bu konu vardı, hiç durmaksızın bu meseleyi düşünüyordu.

Bu sıralarda bir gün hamama gitti. Günlük, klasik şeylerden biriydi bu. Musluğu açtı; su bilye banyoya dolarken o da yıkanmaya hazırlanıyordu. Sonradan düşünceli dalgın ağır ağır banyoya girdi. Aklı yeniden altın meselesindeydi. Bir yandan yıkanıyor öte taraftan da suya girip çıktıkça çocukça bir merakla suyun seviyesindeki değişiklikleri izliyordu.

İşte ne olduysa o anda oldu ve aniden banyodan fırlayan Archimedes, avazı çıktığı değin, ”Eureka, Eureka” (Buldum,buldum) diye bağırarak kendini sokaklara attı. Meşhur matematikçi anında evine koştu, bu buluşu üzerine deneyler yapmaya başladı ve bir sıvı içine daldırılan bir cismin kendi ağırlığına eşdeğer ağırlıkta akışkan taşırdığını kanıtladı. Böylece başlangıç noktası olarak bu buluşunu kullanarak ayrıca daha birçok keşiflerin birincil adımını atmış, hem de krala tacında ne ölçüde saf altın bulunduğunu söylemenin yolunu bulmuş oldu.

Büyük bilginin ölümüne de ne yazık ancak bilim aşkı niçin oldu. 212 yılında, 3 yıl boyunca şehrin kıyısında gemilerini batırdığı Romalı kumandan Marcellus,Sirakuza şehrini en sonunda kuşattı. Şehir Halkı düştüğü sırada Archimedes, evinde tekrar bir problemle uğraşıyordu. Kumandan büyük saygı duyduğu ve zekasını 3 yıl her tarafında altedemediği bu bilginle tanışmak istedi ve bir askerini gönderip saygılarını arzetmek için onu huzuruna eğlence etti. Fakat Archimedes, çözmeye çalıştığı problemle öylesine meşguldü oysa daveti çözüme ulaşmadan kabul etmeyeceğini söyledi. Bunun üstüne asker kumandana yapılan bu saygısızlık karşısında sinirlenerek Archimedes’i bir kılıç darbesiyle oracıkta öldürdü.

Emirlerinin böyle hatalı sonuçlar doğurduğunu öğrenen Marcellus, samimi üzüldü ve öldürülen adamın ailesine bağışta bulundu. Bilgine övünç verici bir cenaze töreni yapıldı. Archimedes’in en kıymetli buluşu olarak nitelendirdiği silindirle küre arasındaki ilintiyi düşünmüş mezar taşına bir silindir içine bir küre çizilmesini vasiyet etmişti. Bu ricası yerine getirildi. Şehrin ondan sonradan yaşadığı savaşlar ve yıkımlar yüzünden unutulmuş olan bilginin mezarını, ölümünden yüz otuz yıl daha sonra Romalı konuşmacı Çiçero buldu.

Çağdaşlarımızın ve Archimedes’ten sonradan yaşamış olan bilginlerin yazdıklarından, Archimedes’in bugün elimizde bulunandan çok daha pozitif eser vermiş olduğunu anlıyoruz. Oysa bunların çoğunluğu daha sonra kaybolmuştur. Bu kitapların konuları, geometri olmakla birlikte bu eserlerde denge kaldıraçları, optik, astronomi ve ışık gibi konularda da veri verildiğini öğrenmekteyiz.

Eserleri; Silindir ve Küre Üzerine, Çemberin Ölçülmesi, Koniler ve Yarım Silindirler Üzerine, Helezonlar Üzerine, Düzlemlerin Dengesi ve Çekim Merkezleri Üzerine, Parabol Karesi Alınması, Yüzen Cisimlerin Üzerine, Kum Hesapları, Metot, Düzlem Geometri Önermeleri.